ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ (Ιω. 17, 1-13)
†ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ
(Διασκευή ομιλίας στο Χανόπουλο, στις 19/6/1983)
1. Έχει και η λογική τα όριά της
Κάθε γιορτή της Εκκλησίας μας έχει ένα μεγάλο δίδαγμα. Γι’ αυτό όποιος παρακολουθεί τις ακολουθίες των εορτών και φροντίζει να μαθαίνει το νόημά τους, εμβαθύνει στα μυστήρια της Ορθοδόξου πίστεως, τα κατανοεί, τα αγαπά και γίνεται καλός χριστιανός. Όποιος περνά από την Εκκλησία, χωρίς να φροντίζει να μαθαίνει τι είναι η εορτή που είχαμε σήμερα και γιατί την είχαμε, αλλά απλώς ανάβει ένα κεράκι, φιλάει την εικόνα και φεύγει, ο άνθρωπος αυτός, είναι ένα φύλλο κιτρινισμένο, πάνω στο δέντρο της Εκκλησίας, που περιμένει έναν άνεμο για να το κόψει και να το παρασύρει μακρυά.
Ποιό λοιπόν είναι το δίδαγμα της εορτής, των τριακοσίων δέκα και οχτώ θεοφόρων Πατέρων;
Ο Θεός μάς έφτιαξε με λογικό. Το λογικό μάς το έδωσε, για να ομορφύνουμε την ζωή μας. Και είπε: «Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε της γης»
Πώς θα κατακυριεύσει ο άνθρωπος της γης; Με την δύναμη του λογικού. Τι κάνει δηλαδή; Συνεχώς ψάχνει.
Τι να βρει; Τρόπους, για να υποτάξει ολόκληρη την κτίση στον εαυτό του. Γιατί; Γιατί έτσι είναι το θέλημα και η εντολή του Θεού.
Βέβαια υπάρχουν και άθεοι επιστήμονες, αλλά και αυτοί ακόμη με τις έρευνές τους, έστω και χωρίς να το καταλαβαίνουν, υπηρετούν το θέλημα του Θεού, που είναι να κατακυριεύσει ο άνθρωπος ολόκληρο τον κόσμο. Να γίνει κύριος όλων των μυστικών της γης. Φυσικά είναι δυνατόν διάφορες επιστημονικές έρευνες να έχουν κακούς σκοπούς, να είναι καταστροφικές για τον άνθρωπο. Το γεγονός όμως αυτό οφείλεται στην κακία του ανθρώπου και όχι στην ευλογία του Θεού.
Ο Αδάμ και η Εύα, δεν θέλησαν να καταλάβουν σωστά την εντολή του Θεού που τους έλεγε: «Από όλα να τρώτε. Αλλά από εκείνο το δέντρο να μην φάτε, γιατί άμα φάτε θα πεθάνετε». Βέβαια υπήρχε και κάποιος που χωρίς να τον καταλαβαίνουν τους έβαζε το λογισμό:
«Γιατί θα πεθάνετε; Είναι δυνατόν από τόσο ωραίο φρούτο να βγει κακό; Όχι μόνο δεν θα πεθάνετε, αλλά θα γίνει και κάτι παραπάνω. Θα ανοίξουν τα μάτια σας. Μην τα κρατάτε κλειστά με την σκέψη ότι δεν κάνει να ερευνάτε την εντολή του Θεού. Και σ’ αυτή την κατεύθυνση επιτρέπεται η έρευνα, η οποία θα σας αποκαλύψει καινούργια πεδία και θα γίνετε σοφοί. Τότε θα καταλάβετε μόνοι σας, τι σημαίνει καλό και τι κακό. Δεν θα έχετε πια ανάγκη το Ευαγγέλιο, να σας οδηγεί».
Τι μας λέγει η ιστορία αυτή; Προσέξατε! Το λογικό και την έρευνα τα έδωσε ο Θεός, για να ερευνάμε εκείνα που πρέπει. Μπορούμε για παράδειγμα να ερευνήσουμε ακόμη και το παραμικρό κύτταρο και να βρούμε από τι αποτελείται.
Έχουμε όμως την δυνατότητα να ερευνήσουμε την ψυχή; Να δούμε από τι αποτελείται; Όχι!
Γιατί; Γιατί μας λέγει η Αποκάλυψη του Θεού: Η ψυχή είναι άυλη.
Δηλαδή κάτι εντελώς διαφορετικό από όλα όσα υπάρχουν στη γη.
Πώς λοιπόν θα το ερευνήσεις;
Αν η ψυχή είναι μια φορά άυλη, ο Θεός είναι χίλιες φορές Άυλος. Πώς θα Τον ερευνήσεις; Με τι τρόπο;
2. Μακρυά από ολέθρια λάθη
Ας ξανάρθουμε στη σημερινή γιορτή. Γύρω στο 300 μ.Χ, ήταν στην Αλεξάνδρεια ένας παπάς που λεγόταν Άρειος. Ήταν μορφωμένος άνθρωπος. Μόνο που διάβαζε Φιλοσοφία, τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, πιο πολύ από το Ευαγγέλιο. Θα λέγαμε σήμερα, αντί να διαβάζει το Ευαγγέλιο, διάβαζε τον Μαρξ, τον Ένγκελς, ή κάποιον άλλον. Δηλαδή διάβαζε βιβλία πολιτικοφιλοσοφικά και επηρεασμένος από εκείνα, προσπαθούσε να μεταφέρει τις φιλοσοφικές ιδέες στην Εκκλησία.
Έτσι, με βάση τις ιδέες τού Αριστοτέλη, προσπαθούσε να καταλάβει τι σχέση έχει ο Πατέρας με τον Υιό, και ο Υιός και ο Πατέρας, με το Άγιο Πνεύμα. Ερώτημα: Ήταν με τα καλά του ο άνθρωπος; Τι δουλειά έχει το μυαλουδάκι μας το τόσο μικρό, με τον Πατέρα, τον Υιόν, και το Άγιο Πνεύμα; Πώς να εισχωρήσει στο μυστήριο του Θεού; Με τον στοχασμό; Τι σημαίνει στοχάζομαι; Τις περισσότερες φορές σημαίνει «ονειροπολώ».
Όταν έγινε η μεγάλη και αγία σύνοδος της Νικαίας, μαζεύτηκαν, κατ’ εντολήν τού Αγίου Κωνσταντίνου τριακόσιοι δέκα οχτώ Άγιοι Πατέρες, ανάμεσα στους οποίους ήταν και οι Άγιοι, Σπυρίδων και Νικόλαος και άρχισε η συζήτηση. Ο Άρειος άρχισε τις φιλοσοφίες του και θεωρούσε σωστό ο,τι του έλεγε το λογικό του. Για ποιόν; Για τον Θεό και για την Αγία Τριάδα.
Σηκώθηκε ο Άγιος Σπυρίδων και του λέει:
-Άρειε, κάνεις ένα λάθος. Στα θέματα του Θεού δεν έχουν αξία οι συλλογισμοί μας. Εσύ έκανες την μια σκέψη, εγώ την άλλη, ο άλλος έκανε μια άλλη. Γιατί αν βάλλουμε οδηγό τη σκέψη μας, πού φτάνουμε; Σε αδιέξοδο. Αλήθεια για τον Θεό είναι ο,τι μας αποκάλυψε ο Χριστός. Γιατί «πας ο ων εκ της γης, εκ της γης εστι και εκ της γης λαλεί» Κάθε άνθρωπος, επειδή είναι από την γη, όλα όσα λέει είναι σύμφωνα με τις παραστάσεις, με τις αντιλήψεις, με την σοφία, με τις γνώσεις, με τα συναισθήματα, με τις πεποιθήσεις, που απόκτησε, ζώντας στη γη. Εδώ όμως μιλάμε για πράγματα επουράνια! Για την Βασιλεία του Θεού, και για τον Βασιλέα αυτής της Βασιλείας.
Ποιός μπορεί να μας τα διδάξει αυτά; «Ο ων εκ του ουρανού». Μόνο Εκείνος. Εκείνος που είναι στον ουρανό, και τα είδε και τα ξέρει, όπως εμείς ξέρουμε το χωράφι μας και το σπίτι μας.
Ο Χριστός λοιπόν, «ο εκ του ουρανού ερχόμενος, επάνω πάντων εστι». Και στα ζητήματα της θρησκείας, είναι η υπερτάτη αυθεντία. Όποιος αυτό το ξεχνάει και ψάχνει να βρει λύση για τα επουράνια, σε εκείνους που είναι από την γη, είναι σαν τον άρρωστο, που αφήνει τον επιστήμονα γιατρό, και πάει όχι στον κομπογιαννίτη αλλά σε κάποιον άλλο εντελώς άσχετο. Επομένως -είπε ο Άγιος Σπυρίδων- την πίστη δεν την διδάσκει η λογική, αλλά μας την αποκάλυπτει ο Θεός μέσα από την Αγία Γραφή.
Έπειτα ο Άγιος Σπυρίδων πήρε ένα κεραμίδι στο χέρι του και ρώτησε τον Άρειο:
-Από τι αποτελείται αυτό το ένα κεραμίδι;
-Από τρία πράγματα: χώμα, νερό και φωτιά.
Τότε ο άγιος είπε: «Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος». Και την ίδια στιγμή, πετάχτηκε πάνω μια φλόγα. Κάτω έτρεξε το νερό, και μέσα στην χούφτα του έμεινε το κοκκινόχωμα από το οποίο είχε γίνει το κεραμίδι.
Τι σημαίνει αυτό το θαύμα; Είναι βέβαια μία απλή διδασκαλία ή ένας συμβολισμός του μεγάλου μυστηρίου της Αγίας Τριάδος. Αλλά επίσης πρέπει να το δούμε σαν μια απόδειξη, ότι η αληθινή πίστη είναι εκείνη στην οποία ο Θεός βάζει την σφραγίδα Του, με την ενέργειά Του και τα θαύματά Του. Και τότε η λογική η οποία πρέπει να υπηρετεί το συμφέρον του ανθρώπου και όχι την καταστροφή του, η λογική που τον γαληνεύει και δεν τον διαστρέφει, του λέγει: «Άνοιξε τα μάτια της ψυχής σου, για να δεις πού έχει αποκαλύψει ο Θεός την αλήθεια. Και αποδέξου την. Και μην πέφτεις στο λάθος ούτε του Αδάμ και της Εύας, ούτε του Αρείου, αλλά υπάκουσε στην πίστη. Και αγωνίσου σαν καλός χριστιανός, να κάνεις την πίστη ζωή».
3. Πού είναι το πρόβλημα…
Το Ευαγγέλιο μας είπε οτι η πίστη γίνεται ζωή. «Πάτερ ους δέδωκάς μοι εφύλαξα» είπε ο Χριστός. Αυτούς που μου έδωσες, τους φύλαξα. Τους προστάτεψα από το κακό. Ποιό είναι το κακό; Το να παρασυρθεί κανείς από πάθη, από κακίες, από τους λογισμούς του και να ψάξει για άλλη θρησκεία, ή να φτάσει στην αθεΐα. Τώρα Πατέρα που φεύγω, Εσύ πλέον «Τήρησον αυτούς εν τω ονόματί σου».
Δική μας δουλειά είναι να αγωνιστούμε να διατηρήσουμε την αλήθεια του Θεού μέσα μας. Να διατηρήσουμε την πίστη στο όνομά Του.
Πώς γίνεται αυτή η διατήρηση της πίστεως; Ας το προσέξουμε. Ο άνθρωπος είναι καλός χριστιανός, όχι επειδή είναι ανόητος και χωρίς προβληματισμούς. Ούτε πάλι είναι άθεος, επειδή είναι ερευνητικός και φιλοσοφημένος. Αυτό είναι η ψευδολογία των αθέων, που θέλουν να δικαιολογήσουν την αθεΐα τους.
Αλλού βρίσκεται το πρόβλημα. Όσο ο άνθρωπος είναι καθαρός, έχει το «θάρρος» να σταθεί κοντά στο Θεό. Έχει ειλικρινή στάση απέναντί Του. Από την στιγμή όμως που κάνει ύποπτα έργα, δυσάρεστα στον Θεό, επειδή ο Θεός τα βλέπει όλα, ο άνθρωπος, προσπαθεί να Του κρυφτεί. Πώς; Πείθοντας τον εαυτό του ότι: ξέρεις, μπορεί να μην είναι και έτσι ο Θεός, μπορεί και να μην τα εξετάζει αυτά, δεν είναι ψιλικατζής ο Θεός. Και στο κάτω-κάτω μπορεί και να μην υπάρχει…
Η αθεΐα και η απομάκρυνση από τον Θεό, δεν είναι διαφορετική σκέψη και διαφορετικός τρόπος ζωής και φιλοσοφίας, αλλά είναι απλά αμαρτία και καρπός αμαρτίας. Τίποτε άλλο.
Ο Μαρξ, ο Καμύ, ο Σάρτρ, ο Νίτσε ήταν δάσκαλοι αθεΐας. Αλλά το λένε ολοκάθαρα: «Η θρησκεία και η πίστη στον Θεό, δεν είναι ζήτημα ούτε επιστημονικό, ούτε γνωσιολογικό, αλλά είναι θέμα ηθικό». Δηλαδή ανάλογα με την ποιότητα των έργων σου, τοποθετείσαι απέναντι του Θεού.
Πότε έγινε ο Νίτσε άθεος; Το λέει ο ίδιος. Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών. Ερώτημα: Από πολλή σοφία, έγινε άθεο το παιδάκι των δεκατεσσάρων ετών, ή από τις φαύλες πράξεις που αρχίζουν τα παιδιά σ’ αυτή την ηλικία; Και τις οποίες δεν μπόρεσε και δεν θέλησε να διορθώσει;
Ο άνθρωπος φεύγει από τον Θεό, εξ αιτίας της αμαρτίας και μόνο, και γυρίζει στον Θεό με την μετάνοια και την διόρθωση. Λέγει ο Χριστός: «Κάθε φορά που ο άνθρωπος συναισθάνεται τις αμαρτίες του, και τις πετάει από επάνω του, για να συνεχίσει μια ιερή πορεία μέσα στην Εκκλησία του Χριστού, «χαρά γίνεται εν τω ουρανώ».
Να μας αξιώσει ο Θεός, να πιστεύουμε με ταπείνωση τα δόγματα της αγίας μας Εκκλησίας, γνωρίζοντας ότι αυθεντία σ’αυτά είναι μόνον ο Χριστός και οι Άγιοι. Και εμείς ας φροντίζουμε να μένουμε σταθεροί πάνω στα θεμέλια της Ορθοδόξου πίστεως που οδηγεί στην σωτηρία, δείχνοντας την πίστη μας με τα αγαθά έργα και με την μετάνοια μας. Αμήν.-