ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΥΛΛΑ ΣΤΗΝ ΧΑΡΥΒΔΙ

†Μητροπολίτου Νικοπόλεως ΜΕΛΕΤΙΟΥ

 

Εἰσήγηση στήν ΙΖ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη

γιά θέματα Αἱρέσεων καί Παρα­θρησκείας

(Προκόπι Εὐβοίας, 31/10-4/11/2005)

    1. Ὅταν τό 1940 ξέσπασε ὁ Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ἔγιναν μέ ὑπερεπείγοντα ρυθμό μαθήματα παθητικῆς ἀεράμυνας. Θά ἔρχον­ταν ἀεροπλάνα. Θά ἰσοπέδωναν πόλεις. Θά πέθαιναν χιλιάδες κάτω ἀπό τά ἐρείπια.

    Λίγο πρίν φθάσουν τά ἐχθρικά πολεμικά ἀεροπλάνα ἠχοῦσαν δαιμονιωδῶς σειρῆνες. Καί ὅλοι ἔτρεχαν σέ ὑπόγειες κατακόμβες καί καταφύγια, νά γλυτώσουν.

    2. Κάπως ἔτσι ἠχεῖ σ᾿ ἐμᾶς καί ὁ ὅρος Νέα Ἐποχή! Ἠχεῖ σάν σειρήνα! Σάν ἀπειλή ἀλλοιώσεως τοῦ Ὀρθοδόξου φρονήματος ἀπό τό πνεῦμα τῆς Νέας Ἐποχῆς!

    Καί δημιουργεῖται τό ἐρώτημα-ἀπορία:

    Τί εἶναι αὐτή ἡ Νέα Ἐποχή;

• Κίνημα; Ὄχι. Δέν ἔχει ἀρχηγό.
• Συνομωτική Ὀργάνωση; Ὄχι. Δέν ἔχει κἄν ὀργάνωση.
• Θρησκεία νέα; Ὄχι. Δέν ἔχει οὔτε λατρεία, οὔτε καί μέλη. Οὔτε τόπους λατρείας.
• Σκύλλα εἶναι οἱ ἰδέες τῆς Νέας Ἐποχῆς.
• Χάρυβδις εἶναι ἡ δική μας «λάθος ἀντίδραση» στά συνθή­μα­τα τῆς Νέας Ἐποχῆς . Καί κάνει μεγαλύτερο κακό.
• ὑπάρχει Θεός; τί σχέση πρέπει νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος μέ τόν Θεό;
• τί εἶναι ἡ ζωή; ποῖο τό νόημά της; πότε ἡ ζωή ἔχει καί ποιότητα καί νόημα σωστό;
• τί εἶναι ἡ γνώση; τί εἶναι ἡ συνείδηση; ποῖο τό νόημά τους;
• Γιά ὅποιον πιστεύει στόν Θεό, τά ἐρωτήματα ἑνοποιοῦνται· γίνονται ἕνα.
• Γιά ὅποιον δέν πιστεύει, παθαίνουν πολυδιάσπαση καί ὅλο καί πληθαίνουν.
• Οἱ ἐποχές ἀλλάζουν· νομοτελειακά· μέ βάση τά ζώδια τῆς ἀστρολογίας. Καί τώρα θά γίνει – νομοτελειακά – μετάβαση ἀπό τήν ἐποχή τῶν Ἰχθύων στήν ἐποχή τοῦ Ὑδροχόου.
• Μέ τήν ἀλλαγή ἐποχῶν ἐπέρχεται καί βαθειά καί ριζική ἀλ­λα­γή στόν ἄνθρωπο καί στό σύμπαν. Ἔρχεται μιά πιό βαθειά κατανόηση· πιό σωστή. Μέ πολλές πτυχές. Οἱ κυριώ­τερες ἀπό αὐτές εἶναι:
  • Κάθε ἐποχή ἔχει ἕνα μεγάλο διδάσκαλο. Ἡ ἐποχή τῶν Ἰχθύων εἶχε τόν Χριστό. Τόν διδάσκαλο τῆς Ἐποχῆς τοῦ Ὑδροχόου, τόν ἀναμένουμε! Ἡ πνευματική κυριαρ­χία τοῦ Χριστοῦ λήγει!...
  • Μέ τήν ἀλλαγή ζωδίου, ἀλλάζει ἡ πνευματική ζωή· ἀλλά­ζει ἡ συνείδηση· ἀλλάζει ἡ γνώση· καί γενικά ἀλλάζει ἐντελῶς ἡ θεώρηση τοῦ κόσμου καί τῶν πτυχῶν τῆς ζωῆς.
  • Ἀλλάζει καί ἡ θεώρηση τῆς θρησκείας. Τώρα θά τό συνει­­δητοποιήσει ὁ κόσμος, ὅτι ὁ Θεός, δέν εἶναι πρό­σω­πο, ἀλλά ἐνέργεια! Καί ὅτι θρησκευτική ζωή δέν εἶναι πιά ἡ τήρηση κάποιου θελήματος τοῦ Θεοῦ, (ἀφοῦ δέν εἶναι πρόσωπο, πῶς θά μποροῦσε νά ἔχει θέλημα;) ἀλλά ἡ ἐπικοινωνία μέ τήν θεία ἐνέργεια μέ τεχνικές! Δηλαδή κάτι, σάν τήν σύλληψη τῶν μαγνητικῶν καί ἠχητικῶν κυ­μά­των· μέ βάση τίς νέες ἀνακαλύψεις καί τήν νέα τε­χνο­λογία!
• Σύγχυση εἶχε ἡ Σαμαρείτιδα. Πελαγωμένη ἦταν. Καί οἱ καθημερινές ταλαιπωρίες της τήν ἔκαναν νά αἰσθανθῆ ἀγωνία γιά λίγη ἀνάπαυση. Καί ὅταν ὁ Χριστός τῆς εἶπε ὅτι κοντά Του θά τήν βρῆ, λαχτάρησε. Ὁ Κύριος, στήν ἀναζήτησή της αὐτή, οὔτε τήν ἀποστράφηκε, οὔτε τήν καταφρόνησε. Σάν πόρνη. Σάν ἄτομο μέ ἄτακτη ζωή καί συνείδηση. Ἀλλά «ταῖς γλυκείαις προσρήσεσι» τήν μετοχέτευσε «πρός αἴτησιν τοῦ ἀϊδίου ὕδατος» (Δοξαστικόν αἴνων Κυριακῆς τῆς Σαμα­ρεί­τιδος) (βλ. Ἰωαν. 4, 1-42).
• Σέ τίποτε δέν εἶχε φταίξει ὁ πατέρας τοῦ Ἄσωτου Υἱοῦ. Μά ὁ Ἄσωτος εἶχε ἐναντίον του μόνο μομφές καί παράπονα. Ὁ Πατέρας του, οὔτε τόν ξεσυνερίστηκε, οὔτε, ὅταν ἐπέστρεψε ταπεινωμένος καί ἐξουθενωμένος, τόν ἀποδοκίμασε! Τοῦ φέρθηκε καί τίς δύο φορές μέ ἀγάπη ἀληθινή (Λουκ. 15, 11-22).
• Βάδιζε πρός τόν πάθος Του ὁ Κύριος. Καί ὅλοι οἱ γύρω Του ἔψαχναν, γιά τό πῶς καί κατά ποῡ θά ἔπαιρναν τόν δρόμο! Καί ὁ Κύριος ἁπλᾶ τούς ὑπενθυμίζει τό δικό Του χρέος: «Τό ποτήριον, ὅ δέδωκέ μοι ὁ Πατήρ μου, οὐ μή αὐτό πίω» (Ἰωαν. 18, 11); Τί σχέση θά ἔχω τότε ἐγώ μαζί Του; Μποροῦσε ἀσφαλῶς νά παρατάξει μυριάδες ἀγγέλων γιά προστασία Του. Καί νά κατεβῆ ἀπό τόν Σταυρό. Δέν τό ἔκαμε. Μᾶς ἔδειξε, ὅτι ὁδός ἀρίστη εἶναι ἡ ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Πατέρα μας.
• Οἱ Σαμαρεῖτες δέν ἤθελαν νά ἔχουν μαζί Του καμμία ἐπικοινωνία. Καί οἱ μαθητές Του ὀργίσθηκαν. Καί Τοῦ ζήτησαν τήν ἄδεια νά τούς καταραστοῦν. Νά πέσει φωτιά ἀπό τόν οὐρανό νά τούς κάψει. Ἀλλά ὁ Κύριος, ὄχι μόνο ΔΕΝ συμφώνησε, ἀλλά καί τούς ἐπέπληξε καί τούς ἐπιτίμησε. Καί τούς εἶπε: Προφανῶς ἀκόμη δέν τό συνειδητοποιήσατε, τί πνεῦμα πρέπει νά διέπει τίς σκέψεις σας καί τίς ἐνέργειές σας. Μέ ἄλλα λόγια τούς ἔστρεψε στόν ὀρθό τρόπο θεώρησης τέτοιων καταστάσεων. Τίποτε ἄλλο. Σάν νά τούς ἔλεγε: Κρατᾶτε σωστά τήν πίστη· καί ἀρκεῖ. Μήν ἀφήνετε νά ὑποστῆτε καί σεῖς ἀλλοτρίωση· καί ἀρκεῖ (Λουκ. 9, 51-56).

Τί εἶναι; Ὅ,τι ὁ ἀέρας γύρω μας. Μιά περιρρέουσα ἀτμό­σφαι­ρα. Δηλαδή; Εἶναι κάτι τό ἀνύπαρκτο; Ναί. Βέβαια. Ὑπαρκτό. Τό­σο ὑπαρκτό, ὅσο καί ἡ ἀτμόσφαιρα. Πολύ ὑπαρκτό. Ἀπόλυτα ὑπαρκτό.

  Δηλαδή; Τί, πάνω κάτω. Μιά μετεξέλιξη τοῦ διαφωτισμοῦ, τοῦ ρομαντισμοῦ, τοῦ μαρξισμοῦ, τῆς νεωτερικότητας, τῆς θεωρίας τῆς ἐξέ­λιξης καί τῆς προόδου. Δηλαδή; Μιά πνευματικά μολυσμένη ἀτμό­­σφαιρα!

    3. Καί εἶναι κάτι τέτοιο ἀπειλή; Ὅσο καί ἡ μόλυνση τῆς ἀτμό­σφαιρας καί τοῦ νεροῦ; Ναί. Καί περισσότερο. Εἶναι μία διπλή ἀπειλή. Μία διπλή παγίδα. Ἕνας διπλός κίνδυνος. Ἐξωτερικός. Καί ἐσωτερικός. Πόλεμος καί ἀπειλή. Ἀπό μέσα καί ἀπό ἔξω.

  Καί Σκύλλα καί Χάρυβδις.

    Καί ἀγώνας γιά αὐτοάμυνα. Καί πανικός. Καί πελαγοδρό­μη­μα.

 

Α΄

Τί εἶναι ἡ Σκύλλα καί τί ἡ Χάρυβδις.

       

    Δύο ὄντα μυθικά. Δύο φοβερά πρόσωπα τῆς ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Μυθολογίας. Καί γιά τά δύο μᾶς μιλάει ἡ Ὀδύσσεια τοῦ Ὁμήρου (μ 83-110).

    Ἄς ἀκούσουμε τήν ὄμορφη διήγηση τοῦ Ὁμήρου σέ ἁπλῆ σύγχρονη ἐλεύθερη ἀπόδοση:

1. Τί εἶναι ἡ Σκύλλα;

Στό στενό, ἀνάμεσα στήν Σικελία καί τήν Καλαβρία ἦταν ἕνα σπήλαιο, ἕνα «σπέος», τόσο βαθύ, πού ἀκόμη καί ὁ πιό αἰζήϊος (= ὁ πιό ρωμαλέος) ἄνδρας ἄν ἔρριχνε βέλος μέ τόξο, τό βέλος δέν θά ἔφθανε ἐκεῖ πού τελειώνει τό σπήλαιο!

Ἐκεῖ λοιπόν, στό βάθος τοῦ σπηλαίου αὐτοῦ, εἶχε τήν φωλιά της τό φοβερό ἐκεῖνο τέρας, ἡ Σκύλλα. Ἡ φωνή της ἦταν σάν νεογέννητο κουταβάκι! Μά ἡ ἴδια ἦταν θηρίο τόσο ἄγριο καί φρικαλέο, πού καί μόνο νά τήν ἔβλεπε κανείς, ὄχι ἄνθρωπος ἁπλός, ἀλλά ἀκόμη καί θεός, ἔμενε ἀποσβολω­μένος!.. Εἶχε δώδεκα πόδια πολύ ψηλά. Καί ἕξι λαιμούς μακρούς σάν τῆς καμηλοπάρδαλης καί ἀκόμη. Καί ὁ καθένας ἀπό αὐτούς τελείωνε σέ ἕνα φρικιαστικό κεφάλι μέ τρεῖς σειρές δόντια στήν κάθε του μασέλλα, πού ἦταν γεμάτη θάνατο. Καί μέ τό σῶμα της χωμένο ἐκεῖ στό βάθος τῆς σπηλιᾶς της, ἁπλώνει ἡ Σκύλλα τά κεφάλια της ἔξω καί ψαρεύει· ψάχνει νά βρῆ· νά φάει: δελφίνια, σκυλόψαρα, θαλάσσια κήτη· ἀπό αὐτά πού βόσκει ἡ Ἀμφιτρίτη. Οἱ ναῦτες τό ξέρουν. Καί γι᾿ αὐτό, ξεκινώντας γιά τό ὅποιο θαλάσσιο ταξεῖδι, κάνουν εὐχές καί τάματα, νά μήν χρειασθῆ νά περάσουν ἀπό ἐκεῖ.

Τόν Ὀδυσσέα, τόν ἔφερε ἡ ἀνάγκη νά περάσει. Καί πρίν καλά-καλά τό καταλάβει τί ἔγινε, ἡ Σκύλλα εἶχε ὁρμήσει στό καράβι του, καί μέ τό κάθε της κεφάλι εἶχε ἁρπάξει ἕξι, τούς πιό ρωμαλέους ἄνδρες-συντρόφους του ἀπό τό κατάστρωμα.

Αὐτή ἦταν ἡ Σκύλλα.

2. Καί ἡ Χάρυβδις; Τί ἦταν;

Κάτι τό πολύ χειρότερο. Λέγει ὁ Ὅμηρος:

Ἐκεῖ κοντά, στό ἀπέναντι ἀκρωτήρι, πού ὀνομάζεται ἀκόμη καί σήμερα Πέλωρ, εἶναι ἕνας μεγάλος σκόπελος. Τά δύο ἀκρωτήρια εἶναι πολύ κοντά. Μέ ἄνεση ἔφτανε τό βέλος πού ἔρριχνε μέ τόξο ἕνας συνηθισμένος ἄνδρας ἀπό τό ἕνα στό ἄλλο.

Καί ἐκεῖ, στήν ἄκρη του, ἦταν μιά μεγάλη ἀγριοσυκιά, μέ φυλλά πολλά καί καταπράσινα. Καί κάτω ἀπό τήν ἀγριοσυκιά στέκει ἡ Χάρυβδις. Καί τρεῖς φορές τήν κάθε ἡμέρα, ρουφάει καί πάλι ξεφυσάει τό νερό τῆς θάλασσας σέ ἐκεῖνον τόν πορθμό. Καί τότε, καλή τύχη νἄχεις, νά μή περνᾶς, ὅταν ρουφάει! Γιατί τότε ἡ Χάρυβδις ρουφάει καί καταπίνει ὁλόκληρα καί τά καράβια! Καί τότε, μιά καί καλή, πᾶνε ὅλοι μαζί οἱ ἄνθρωποι πού εἶναι στό καράβι!

Τί λέτε, λοιπόν; Δέν εἶναι τρισχειρότερο κακό, νά προσπαθεῖ κανείς νά ἀποφύγει τήν Σκύλλα, πού τό πολύ νά φάει ἕξι ἄνδρες, καί νά πέφτει στήν Χάρυβδι!

Καί μάλιστα ἀφοῦ, ὅταν ἡ Χάρυβδις ξεφυσάει πάλι τό νερό, τό καράβι δέν εἶναι πιά καράβι, ἀλλά σανίδες σπασμένες σκόρπιες!

Μά ὁ Ὀδυσσέας, ὅταν κατάλαβε, τί θά συνέβαινε, ἁρπάχτηκε ἀπό τά κλαδιά τῆς ἀγριοσυκιᾶς· καί ἔμεινε ἐκεῖ κρεμασμένος, μέχρι πού ἡ Χάρυβδις ξεφύσηξε, καί τό νερό καί τό καράβι ἀποσαθρωμένο. Καί στό μεσοδιάστημα, μέχρι ναρθεῖ ἡ ὥρα νά ρουφήξει πάλι ἡ Χάρυβδι, πιάστηκε ἀπό μιά σανίδα, καί κολυμπώντας ἀπομακρύνθηκε καί σώθηκε[1]

Κακό λοιπόν μεγαλύτερο καί τρισχειρότερο ἀπό τήν Σκύλλα ἡ Χάρυβδις.

3. Σκύλλα καί Χάρυβδις εἶναι εἰκόνες τῶν δύο πτυχῶν τῆς Νέας Ἐποχῆς. Μέ ἀλληγορική φυσικά ἑρμηνεία.

Τί εἶναι;

Β΄

Ποία εἶναι ἡ Σκύλλα.

    1. Εἴπαμε, ὅτι ἡ Νέα Ἐποχή εἶναι μιά πνευματική ἀτμό­σφαιρα διάχυτη μέσα στόν κόσμο. Μιά ἀτμόσφαιρα, πού (ἐνῶ ἴσως δέν ἔχει πίσω της καμμιά θεσμικά ὀργανωμένη προπαγανδιστική ὁμάδα), ὅλο καί ἐπεκτείνεται. Γιατί; Γιατί εἶναι κομμένη στά μέτρα τών ψυχοσωματικῶν ἀπαιτήσεων τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου. Καί δέν εἶναι οὔτε ἡ πρώτη, οὔτε ἡ μόνη.

    Προηγήθηκαν καί πολλά ἄλλα θρησκευτικά, πολιτικά καί φι­λο­σοφικά συστήματα: προτεσταντισμός, διαφωτισμός, ρομαν­τι­σμός, μαρξισμός, νεωτερικότητα, μετανεωτερικότητα. Πρότειναν νέα δι­δάγματα· νέο τρόπο σκέψης καί ζωῆς. Πρότειναν πολλά. Καί ὅλα ἄφησαν πίσω τους μιά πικρή αἴσθηση ἀπογοήτευσης· μιά παγεράδα θανάτου!

    2. Διαβάζομε στόν βίου τοῦ ἁγίου Νεομάρτυρος Γεωργίου τοῦ ἐν Σόφιᾳ μαρτυρήσαντος τό ἔτος 1515. «Ὁ Μωάμεθ μόνος του συνέγραψεν εὔκολον θρησκείαν (=κομμένη στά «μέτρα» τῶν ἀνθρώ­πων), ἡ ὁποία ἀρέσει εἰς ἀνθρώπους ἀδαεῖς, χωρίς καμμίαν εἴδησιν εἰς τά δόγματα τῆς ἀληθινῆς πίστεως· καί διά τοῦτο τήν ἐδέχθησαν καί ἐρριζώθη εἰς τάς καρδίας των»[2].

    Καί ἡ Νέα Ἐποχή, φιλοδοξεῖ στόν ἄνθρωπο, πού διαλυμένος μέσα στήν ἀπογοήτευση ἀπό ὅλα (φιλοσοφία, ἐπιστήμη, θρησκεῖες, ζωή, κοινωνίες) ζητεῖ κάτι τό νέο, φιλοδοξεῖ καί ποθεῖ νά τοῦ προσφέρει αὐτό πού ζητεῖ, κάτι τό νέο, κάτι πού νά τόν «ἀναπαύει».

    Καί τί τοῦ προσφέρει; Τί τοῦ προσφέρει;

Ἕνα μαλακό μαξιλαράκι· γιά ἀποκοίμισμα! Τί ἄλλο;

Ἀλλά, ἄς ἀκούσουμε, τί λέει. Καί τί διδάσκει:

α. Γιά ὅλα φταίει ἡ συνείδηση, ὅπως τήν ἔχουν διαμορφώσει οἱ μέχρι σήμερα ἐπικρατοῦσες φιλοσοφίες καί θρησκεῖες. Ἡ συνείδηση, λέει, πρέπει νά πλατύνει[3], νά ἀλλάξει! Καί μέ τήν νέα ἐποχή ΘΑ ἀλλάξει ἐντελῶς. Ὁπωσδήποτε θά ἀλλάξει. Γιατί σέ λίγο ἀλλάζει ζώδιο. Καί μαζί του καί ἐποχή. Καί νομοτελειακά θά ἀλλάξουν ὅλα. Καί θρησκεία. Καί συνείδηση! Μή βιάζεσθε! Μήν ἀνησυχεῖτε!

β. Ὁ Θεός δέν εἶναι πρόσωπο, εἶναι ἐνέργεια[4]. Τήν ἐνέργεια τήν πλησιάζει ὁ ἄνθρωπος μέ εἰδικές δικές του ἐνέργειες ὅποτε θέλει· ἄν θέλει· γιά ὅσο θέλει! Ρυθμιστής δέν εἶναι πιά ὁ Θεός, ἀλλά ὁ ἄνθρωπος.

γ. Ἡ πορεία πρός τόν Θεό, δέν εἶναι ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τήρηση ἐντολῶν Του, (πῶς, ἄν ὁ Θεός δέν εἶναι πρό­σω­πο;) ἀλλά τεχνικές· τέτοιες τεχνικές εἶναι: ἡ γυμναστική, ἡ δίαιτα, οἱ ὑγιεινές τροφές[5] κ. ἄ. Προσευχή, λατρεία, τόποι λατρείας δέν χρειά­ζονται, ἀφοῦ ὁ Θεός δέν εἶναι πρόσωπο. Τήν λατρεία τώρα ὑποκα­θι­στοῦν οἱ τεχνικές. Αὐτές ὁδηγοῦν σέ ποιότητα ζωῆς καί «αὐτο­τε­λείωση». Καί ἔτσι ἡ ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ μπαίνει σέ δρόμο στραβό.

δ. Ὁ Χριστός δέν εἶναι Υἱός τοῦ Θεοῦ· δέν εἶναι Θεός· δέν εἶναι ὁ ΜΟΝΟΣ ΣΩΤΗΡΑΣ. Εἶναι ἁπλά, ἕνας ἄνθρωπος, ἕνας μεγάλος διδάσκαλος, ἕνας ἀβατάρ, πού παρέδωκε ὑπέροχα γιά τήν ἐποχή του διδάγματα[6].

ε. Τά διδάγματα τοῦ Χριστοῦ, καί ὅλων τῶν παλαιῶν, τά δεχόμαστε καί τώρα· ἀλλά μέ μιά «νέα θεώρηση», μέ βάση ἕνα «νέο παράδειγμα»[7].

στ. Σέ κοινωνία μέ τήν «θεϊκή ἐνέργεια» κατορθώνουμε νά ἔλθουμε καί μέ τίς «πρακτικές-τεχνικές», στίς ὁποῖες ἀναφερ­θή­καμε πιό πάνω, ἀλλά καί – κυρίως! – μέ ἕνα channeling, πού μᾶς φέρνει σέ ἀπευθείας ἐπαφή μέ τόν κόσμο τῆς «θείας ἐνέργειας» (= πνευμα­τι­σμός, μαγεία, ἀστρολογία, κ. ἄ.), καί μέ μία παγανιστικοῦ τύπου «θεϊκή μέθεξη», γιά τήν ὁποία μιλᾶνε καί τά ἔργα τοῦ Ἑρμῆ τοῦ Τρισμεγίστου[8].

3. Αὐτά εἶναι τά ἕξι κεφάλια τῆς Σκύλλας. Μέ αὐτά τά δι­δάγματα σάν κεφάλια μέ φοβερές μασέλλες γεμάτες θάνατο, ἡ Νέα Ἐποχή κατασπαράζει ἐκείνους πού τήν δέχονται, ἐκείνους πού κατορθώνει καί ἁρπάζει.

Ἔτσι ὁ Θεός κόβεται στά μέτρα τοῦ ἀνθρώπου· καί ὁ ἄνθρωπος στά μέτρα τῶν ἰδεῶν τῆς Νέας Ἐποχῆς[9].

Καί ἡ μετάβαση σέ μιά ἄλλη πνευματική «Νέα Ἐποχή» γίνεται πόθος καί στόχος, ὀνειροπόλημα, ἐλπίδα γιά διέξοδο στά ἀδιέξοδα, ἀφοῦ ὑπόσχεται ἀλλαγή σέ ὅλα! Ἀκόμη καί στήν ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό, τόν ὁποῖο τόσο ἔντονα ἀναζητεῖ ὁ ἄνθρωπος τοῦ ΚΑ΄ αἰώνα.

Ἀλλά τελικά δέν εἶναι τίποτε τό νέο[10]. Εἶναι μιά φτωχική μετάλλαξη τοῦ διαφωτισμοῦ[11].

Ἄλλαξε ὁ Μανωλιός καί ἔβαλε τά ροῦχα του ἀλλιῶς.

4. Ἄμυνα-αὐτοπροστασία εἶναι ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ ἀπαρέγκλιτη ἐμμονή σ᾿ αὐτήν.

Ποία εἶναι ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας;

Μᾶς τήν περιγράφουν μέ ἀπόλυτη σαφήνεια οἱ Ἅγιες Γραφές:

Λέγει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος:

«Μή Ἰουδαίων ὁ Θεός μόνον; Οὐχί καί Ἐθνῶν; Ναί. Εἴπερ εἷς Θεός»(Ρωμ. 3,29-30). Δηλαδή. Μόνο γιά τούς Ἰουδαίους εἶναι Θεός ὁ Θεός ; Ὁ ἴδιος δέν εἶναι Θεός καί γιά ὅλα τά Ἔθνη; Ναί. Ἔτσι εἶναι. Ὁ ἴδιος εἶναι. Ἀφοῦ, ἕνας εἶναι ὁ Θεός. Καί δεύτερος ΔΕΝ ὑπάρχει!..

Λέγει πάλι ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος:

Κέντρο τῆς πίστης μας εἶναι τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πυρήνας τῆς πίστης μας εἶναι ὁ Χριστός. Δέν εἶναι ἕνας «μεγάλος μύστης» ἤ ἀβατάρ, ἀλλά ὁ ἕνας καί μόνος ἀληθινός Θεός. «Ἐγώ τοῦτο παρέλαβον: ὅ καί παρέδωκα ὑμῖν»! Ποῖο εἶναι αὐτό; «Ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἀπέθανε· καί ὅτι ἐτάφη· καί ὅτι ἐγήγερται· καί ὅτι ὤφθη» σέ πολλούς (Α΄ Κορ. 15, 3-8).

Μέ ἄλλα λόγια: Ὁ Χριστός δέν εἶναι ἐνέργεια θεϊκή· εἶναι πρόσωπο ἱστορικό· πρόσωπο, πού μπῆκε στήν ζωή μας, κατά τρόπο ὄχι διανοητικό-στοχαστικό, ἀλλά ἐμπειρικό, βιωματικό. Καί ἐμεῖς τόν ζήσαμε, ὅπως ζεῖ κανείς τήν ἐπικοινωνία μέ τόν φίλο του, τόν ἀδελφό του, τόν πατέρα Του. Μέ τρόπο, στόν ὁποῖο δέν χωράει καμμιά ἀμφισβήτηση. Καί ἄρα, ἀπόλυτα καί κατηγορηματικά, κάθετα καί ὁριζόντια, ὁ Θεός μας Δέν εἶναι ΕΝΕΡΓΕΙΑ. Εἶναι ΠΡΟΣΩΠΟ.

Καί γιατί «κάποιοι» δέν τό παραδέχονται, ὅτι ὁ Θεός εἶναι πρόσωπο; Ἀπαντάει ἡ KarenArmstrong: Ἐπειδή δέν θέλουν! Καί δέν θέλουν, - ὁ καθένας γιά «δικούς του» λόγους[12]. Π. χ. οἱ φεμι­νί­στριες δέν θέλουν νά εἶναι ὁ Θεός πρόσωπο, γιατί εἶναι πρόσωπο ἀρσενικό!

Αὐτός, ὁ Χριστός, εἶναι ὁ ἀρχηγός τῆς πίστης, ἡ μόνη ἐγγύηση σωτηρίας, ὁ μόνος σωτήρας. Διαβάζομε στό βιβλίο «Πράξεις Ἀποστόλων»: «Καί οὐκ ἔστιν ἐν ἄλλῳ οὐδενί ἡ σωτηρία· οὐδέ γάρ ΟΝΟΜΑ ἐστιν ἕτερον ὑπό τόν οὐρανόν τό δεδομένον ἐν ἀνθρώ­ποις, ἐν ᾧ δεῖ σωθῆναι ἡμᾶς» (Πραξ. 4, 12). Ἡ φράση «ὑπό τόν οὐρανόν» ἀποκλείει κάθε περίπτωση ἄλλου σωτήρα.

Ὁ κόσμος σώζεται μόνο μέ τήν πίστη στόν Χριστό.

Ὅμως ἐγγύηση σωτηρίας δέν εἶναι τό ὑποκειμενικό στοιχεῖο, ἡ προσωπική πίστη τοῦ κάθε ἕνα μας, ἀλλά τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ «δι᾿ οὗ καί τήν προσαγωγήν ἐσχήκαμεν εἰς τήν χάριν ταύτην ἐν ᾗ ἑστήκαμεν· καί καυχώμεθα ἐπ᾿ ἐλπίδι τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ» (Ρωμ. 5, 2). Δηλαδή: Σ᾿ αὐτήν τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, στήν σωτηρία, δέν πηγαίνομε ἐμεῖς μέ δικές μας ἐνέργειες, ἔστω μέ τήν πίστη μας! Μᾶς πηγαίνει ὁ Χριστός. «Δι’ αὐτοῦ, τοῦ Χριστοῦ, ἔχομεν τήν προσαγωγήν.

Καί συνεπῶς ἡ πίστη στόν Χριστό, δέν μπορεῖ μέ κανένα τρόπο νά ἐκδηλώνεται μέ τίς τεχνικές ἀσκήσεις τῆς Νέας Ἐποχῆς!

Καί ὅποιος δέν πιστεύει στόν Υἱό, ὅπως μᾶς τόν παρέ­δωκαν καί τόν παραλάβαμε (βλ. καί ἀνωτέρω § 2), ἔχει χάσει κάθε σχέση καί ἐπικοινωνία καί μέ Αὐτόν καί μέ τόν Πατέρα Του.

5. Ἡ Σκύλλα ἔχει ἕξι κεφάλια. Μέ αὐτά ἁρπάζει μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Ποῖα; Μόνο ἐκεῖνα, πού τίς πιό πάνω βασικές ἀρχές τῆς Πίστης, τίς παραμερίζουν, καί τίς ὑποτάσσουν στίς πιό πάνω ἀρχές τῆς Νέας Ἐποχῆς καί ἔχουν καταντήσει ἔτσι Χρι­στιανοί χωρίς ἐπίγνωσιν.

Ἕνας εἶναι ὁ Κύριος, ὑμνοῦμεν καί προσκυνοῦμεν Αὐτόν.

Καί ὅλα αὐτά μᾶς λένε:

Κάθε τάση συγκρητιστικῆς ἑρμηνείας τῆς πίστης, καθώς καί κάθε λογισμός ὅτι τάχα ὅλες οἱ θρησκεῖες ἔχουν ἴση ἀξία καί ὅτι τάχα εἶναι ἁπλᾶ διάφοροι τρόποι ἀναζήτησης τοῦ ἑνός Θεοῦ, δέν ἀποτελοῦν παρά δαιμονικές πλάνες.

6. Καί κατά συνέπεια, ὅποιος δέν ἔχει τόν ὁρατό Χριστόν, δέν ἔχει οὔτε τόν ἀόρατο ΠΑΤΕΡΑ Του. Δέν ἔχει τίποτε. Ὁ Ἀλλάχ τοῦ Ἰσλάμ καί ὁ Θεός τῶν μετά Χριστόν Ἰουδαίων, δέν ταυτίζονται, οὔτε μέ τόν Θεό τοῦ Ἀβραάμ καί τοῦ Ἰσαάκ καί τοῦ Ἰακώβ, οὔτε μέ τόν Θεό τοῦ Μωυσῆ. Ἀφοῦ, «ὁ ἀρνούμενος τόν Υἱόν οὐδέ τόν Πατέρα ἔχει» (Α΄ Ἰωάν. 2, 23).

Γ΄

Ἡ Χάρυβδις

   1. Οἱ θαλασσοπόροι εἶχαν τήν εὐχέρεια νά ἁπλώνονται στά ἀνοιχτά μέ τούς γνωστούς κινδύνους, καί νά περνᾶνε ἀπό στενά μέ ἄλλους εἴδους προβλήματα.

    Μέ βάση τόν ἀρχαῖο μῦθο, καί μόνο ἡ σκέψη νά περάσει καράβι ἀπό τό ἀκρωτήρι Πέλωρ, ὅπου ἔστεκε ἡ Χάρυβδις, ἀνάμεσα σέ Καλαβρία καί Σικελία, ἦταν γιά τόν κυβερνήτη φοβερή προπέτεια καί ἀκρισία. Καί ἄν, ἀκόμα χειρότερα, τό ἐπιχειροῦσε, τότε πού ἡ Χάρυβδις ρουφοῦσε ἀπότομα τό νερό τῆς θάλασσας καταπίνοντας μαζί του καί ὁλόκληρα τά καράβια, καί μετά τά ξεφυσοῦσε μέ ὁρμή καί βία τόση, πού τά ἔκανε σανίδες, δέν ἦταν πιά ἁπλᾶ ἀκρισία καί προπέτεια, ἀλλά μιά ἐνέργεια σέ κυριολεξία ἐγκληματική· ἐνέργεια αὐτοκτονίας.

    Ἡ θαλασσοπορία εἶναι καί ἀναζήτηση· καί σύμβολο τῶν ἀναζητήσεων τοῦ ἀνθρώπου. Πνευματικοί θαλασσοπόροι εἶναι οἱ ἄνθρωποι. Ἦταν, εἶναι καί θά μένουν γιά πάντα. Ἀναζητοῦσαν. Ἀναζητοῦν. Καί θά ἀναζητοῦν πάντοτε.

    2. Φυσική κατάσταση εἶναι γιά τόν ἄνθρωπο: τό ἀνικα­νο­ποίητο ἀπό αὐτά πού ἔχει· καί ἡ ἀναζήτηση γιά κάτι ἐπί πλέον· γιά κάτι πού δέν ἔχει. Ἔμφυτη καί ἀσίγαστη ἡ ἀναζήτηση.

    Ψάχνουν νά βροῦν:

Τά ἐρωτήματα αὐτά ἔχουν ὅλα ἀναφορά στό ἕνα: Ὑπάρχει Θεός; Τί εἶναι ὁ Θεός;

Τό ἐκφράζει μέ τά γνωστά, κλασσικά πιά, λόγια του ὁ Τζοβάνι Παπίνι στό βιβλίο του Ἡ ἱστορία τοῦ Χριστοῦ:

Εἶσαι πάντα ἀνάμεσά μας, ἀλλά χωρίς οἱ περισσότεροι νά Σέ βλέπουμε. Ἐσένα μόνο ἔχουμε ἀνάγκη· ἐσένα καί κανέναν ἄλλον!...

Ὅλοι ἔχουμε τήν ἀνάγκη σου· ἀκόμη καί αὐτοί πού δέν τό νιώθουν· πολύ περισσότερο αὐτοί πού δέν τό νιώθουν.

Ὁ πεινασμένος θαρρεῖ πώς ζητάει ψωμί, καί ζητάει Ἐσένα.

Ὁ ἄρρωστος ὑποθέτει ὅτι τοῦ λείπει ἡ ὑγίεια καί αὐτό πού τοῦ λείπει εἶσαι Σύ.\

Ὅποιος γυρεύει τήν ὀμορφιά σ’ αὐτόν τόν κόσμο, γυρεύει ἄθελά του Ἐσένα!...

Ὅποιος ψάχνει γιά τήν ἀλήθεια, ψάχνει γιά Σένα.

Καί ὅποιος ἁπλώνει τό χέρι του μέ ἀγωνία στήν εἰρήνη, τό ἁπλώνει σέ Σένα.

Ὅλοι Ἐσένα φωνάζουμε, χωρίς νά τό ξέρουμε.[13]

Ἡ ἀναζήτηση πρέπει νά ὁδηγεῖ στήν ἀλήθεια.

Μά χωρίς ὁδηγό τόν λόγο τῆς Ἀληθείας τοῦ Χριστοῦ, βγάζει τόν ἄνθρωπο στό ἀκρωτήρι Πέλωρ, στό στόμα τῆς Χάρυβδης. Καί τόν κάνει σανίδες καί συντρίμμια.

Δέν εἶναι λοιπόν τόσα ἁπλᾶ, ὅσο ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται, τά λάθη τῶν πνευματικῶν ἡγετῶν!

    3. Ὁ μύθος, ὅπως καί ὅλοι ἄλλωστε οἱ μύθοι, λέει πολλά. Ἀλλά πρῶτα καί κύρια μᾶς δείχνει τήν ἔκταση τῆς εὐθύνης τοῦ κυβερνήτη, πού ἀπό προσωπική του ὑπαιτιότητα ρίχνει τό σκάφος τῆς νοητῆς ὀλκάδας στό στόμα τῆς Χάρυβδης. Ἀπό μιά τέτοια θύελλα ἐλάχιστοι κατορθώνουν νά σωθοῦν. Σέ κατάσταση ἄθλια. Πιασμένοι ἀπό μιά σανίδα. Πού τήν φαντάζονται, ὅτι ἔχει κάποια σχέση μέ τό καράβι! Καί θυμίζει τό καράβι. Ἀπό ἕναν ἄνθρωπο, πού τόν θεωροῦν ἄξιο νά τόν ἐμπιστευθοῦν! Καί τόν ἀκολουθοῦν! Ἕναν γκουρού! Ἕναν προπαγανδιστή τῆς Νέας Ἐποχῆς.

    Ἁπλῆ ἡ διήγηση τῆς Χάρυβδης. Μά πίσω της κρύβονται καταστάσεις μυθιστορηματικές. Θρίλλερ τρόμου.

    4. Εἶναι γνωστό, ὅτι ἡ μάχη τοῦ Ματζικέρτ (1071 μ.Χ.), πού ἐσήμανε τήν ἀρχή τοῦ τέλους, τήν ἀρχή τῆς διάλυσης, γιά τήν αὐτο­κρα­τορία τῶν Ρωμαίων, εἶχε τήν ἔκβαση πού εἶχε ἀπό ἕνα λάθος· ἀπό ἕνα σύνθημα λάθος!

    Ὁ βασιλιάς μας εἶχε τότε ὅλες τίς προϋποθέσεις νά καταγάγει μιά μεγαλειώδη νίκη. Ἀλλά ὑπέστη τήν χειρότερη πανωλεθρία. Ἀπό ἕνα λάθος. Ἀπό ἕνα μοιραῖο λάθος.

    Καί αὐτό μᾶς λέει: Σέ θέματα τόσο σοβαρά δέν ἐπιτρέπονται λάθη. Καί ἄν ἔχεις εὐθύνη, καί θέλεις νά μή κάνεις λάθη, πρόσεχε. Μή φέρεσαι ποτέ μέ προπέτεια καί ἀκρισία. Διαφορετικά δέν εἶσαι ἡγέτης. Δέν κάνεις γιά πνευματικός ἡγέτης. Ὁ ποιμένας τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ πρέπει νά εἶναι ἀκλόνητος στήν πίστη καί ἀμετακίνητος στήν τήρηση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Μέ ἔργο καί λόγο φῶς καί ὁδηγός.

    Καί βέβαια στούς πολέμους χρειάζεται καί λίγη τόλμη. Στά πνευματικά ὅμως θέματα, σέ ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τήν αἰώνια ζωή, δέν παίζομε. Χρειάζεται αἴσθηση εὐθύνης· ἀγώνας καί ἀγωνία.

    5. Λάθη τέτοια, πού θυμίζουν τήν πανωλεθρία τῆς μάχης τοῦ Ματζικέρτ, ἔγιναν πολλά στό διάβα τῆς ἱστορίας. Καί στήν Ἀνατολή. Καί στήν Δύση.

    Δέν θά τά ἀπαριθμήσουμε. Γιά ποιόν λόγο;

    Θά σταθοῦμε σέ ἕνα: Στήν Ἱερά Ἐξέταση.

    Εἶχε πάρει ἀνησυχητικές διαστάσεις ἡ αἵρεση-θρησκεία τῶν Ἀλβιγίων ἤ Καθαρῶν στήν Εὐρώπη. Σάν τρόπος ἀντιμετώπισής τους ἐπινοήθηκε ἡ Ἱερά Ἐξέταση. Χωρίς νά πολυασχοληθῆ κανείς, ἄν ἦταν συμβατή μέ τό πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ. Καί οἱ φωτιές της ἔκαψαν τούς Ἀλβιγίους. Ἀλλά μαζί τους ἔκαψαν, καί ἐξακολουθοῦν νά καῖνε, τήν Χριστιανοσύνη.

    Ἡ ἱστορική ἀποστολή τῆς Ἱερᾶς Ἐξέτασης πέρασε. Ἀλλά τό πνεῦμα της ζεῖ. Καί ὁδήγησε καί ὁδηγεῖ, ἤ μᾶλλον συμπαρασύρει τήν Ἐκκλησία, σέ Δύση καί Ἀνατολή, σέ λάθη τραγικά. Γιατί προ­τιμάει, ἀντί νά διαλέγεται μέ τούς ὅποιους προβληματισμένους, νά τούς βρίζει, νά τούς ἀπειλεῖ, νά τούς καταριέται, νά τούς ἀναθε­ματίζει! Ὅρα καί Λασκαράτο!... Καί ἔτσι, μέ τέτοιες ἐνέργειες, admajoremgloriamDei, ἄνθρωποι πολλοί ἐξωθοῦνται νά διαπι­στώ­νουν ὅτι δέν μποροῦν νά συνεχίζουν νά εἶναι μέλη της.

    6. Καί καταντοῦν ἄνθρωποι νά πηγαίνουν ἀπό τήν Σκύλλα στήν Χάρυβδι. Ἀπό ἕνα μικρότερο κακό σέ ἕνα μεγαλύτερο κακό. Ἀπό τόν σκανδαλισμό, στήν ἀποστασιοποίηση, ἤ καί στήν ἀπο­στασία. Καί οἱ ἱερωμένοι-ποιμένες ἀπό τό ἕνα κακό, ἀπό τό φυσικό πελάγωμα τῶν τέκνων τους, σάν ἀνθρώπων, πού ἔχουν ἀνάγκη καθοδήγησης, πού μέ ὅλα ὅσα λένε καί κάνουν ψάχνουν γιά λύ­τρωση καί γιά ἐπίγνωση, - στό πελά­γω­μα τό δικό τους. Στό πελάγω­μα τῆς ποιμαίνουσας Ἐκκλησίας, πού ἔτσι καταντάει, ἀντί νά ἀγω­νί­ζεται νά εἶναι καί νά μένει ἡ αὐλή τῶν λογικῶν προβάτων, πού περιμένει τόν κάθε πλανεμένο, νά ἀρνεῖται τόν ἑαυτό της! Καί, ἀντί νά ψάχνει γιά τό ἀπολωλός, νά βλέπει τό πρόβατο τό ἀπολωλός ὄχι σάν τέκνο της, ὄχι σάν χρέος της, ἀλλά σάν ἐχθρό της καί ἀποστάτη, καί νά ὁρμάει ἀκάθεκτη ἐναντίον του!

Δ΄

Ποία ἡ δική μας τοποθέτηση;

   1. Ὅμως, δίκαια θά ἐρωτοῦσε καί θά διερωτιόταν ὁ κάθε ὑπεύθυνος ἄνθρωπος:

    - Καί τί τάχα θά πρέπει νά κάμωμε; Νά σταθοῦμε μέ τά χέρια σταυρωμένα μπροστά σέ τέτοιες προκλήσεις;

    Χρειάζεται σκέψη πολλή. Πρέπει ἡ ὅποια ἐνέργεια νά μή ἔχει σάν ἐπακόλουθο μία πανωλεθρία· νά μήν εἶναι μιά ἐπανάληψη τοῦ λάθους στήν μάχη τοῦ Ματζικέρτ.

    2. Βοήθεια σημαντική στό δύσκολο αὐτό πρόβλημα ἔρχεται νά μᾶς προσφέρει ἕνας γάλλος ἱερωμένος ὁ JeanVernette, ὑπεύθυνος τῆς Ἐπισκοπικῆς Συνελεύσεως τῆς Γαλλίας γιά θέματα παραθρησκείας καί αἱρέσεων. Ἔχει γράψει πολλά βιβλία καί θεωρεῖται παγκοσμίως στά θέματα αὐτά μεγάλη αὐθεντία.

    Τό μήνυμα τοῦ JeanVernette, τό καταστάλλαγμα τῆς πείρας του ἀπό τίς ἔρευνές του, εἶναι:

    Ἡ Νέα Ἐποχή εἶναι γιά τήν Ἐκκλησία ἡ πιό μεγάλη πρό­κληση. Ἡ Νέα Ἐποχή ἔχει ἕνα μήνυμα. Μήνυμα διαφορετικό ἀπό τό μήνυμα-κήρυγμα τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό εἶναι μία πρόκληση[14]. Ἡ Νέα Ἐποχή εἶναι γιά τήν Ἐκκλησία πρόκληση καί γιά ἕναν ἀκόμη λόγο. Γιατί τό μήνυμά της τό παρουσιάζει καί τό προσφέρει: χωρίς φανατισμούς· χωρίς ὑβρεολόγια· χωρίς παθιάσματα· χωρίς προπα­γάνδα, ὅπως τήν ξέρουμε.

    Ποῖο εἶναι τό μήνυμά της;

3. Αὐτά καί ἄλλα: πού ὅλα μαζί – τό τονίζει ὁ JeanVernette – λειτουργοῦν σάν μία βίαιη πρόκληση: καί γιά τήν βάση (ἀφοῦ εἶναι ὅλα τόσο ἁπλᾶ καί κατανοητά)· καί γιά τήν πνευματική ἐλίτ (ἀφοῦ ἡ Νέα Ἐποχή μιλάει μέ τήν γλῶσσα τῶν τελευταίων ἐπιτευγμάτων τῆς ἐπιστήμης, πού λένε ὅτι ἡ ὕλη ἔχει ἐνέργεια καί ἡ ἐνέργεια προκάλεσε τήν ζωή!...).

Καί ἡ Νέα Ἐποχή δουλεύει ἤρεμα. Καί σκορπάει τά μηνύματά της ἤρεμα. Καί μέ τόν πιό εὐχάριστο καί χαρούμενο τρόπο! Μέ μυθιστορήματα. Μέ μυθιστορήματα ἀριστουργηματικά, best-seller, θρίλλερ! π.χ. Ἀλχημιστής τοῦ Κοέλο, Χάρι Πότερ τῆς Ρόουλινγκ, Κώδικας Νταβίντσι τοῦ Brown, κ.ἄ.. Κάπως ἀνάλογα δουλεύουν ὅλοι οἱ θιασῶτες τῆς Νέας Ἐποχῆς.

Καί ὁ JeanVernette, σάν ἐπιστήμονας μελετητής, ἐρευνητής καί ἀναλυτής τῆς Νέας Ἐποχῆς, μᾶς κάνει τήν ἐπισήμανση:

- Τά μηνύματα τῆς Νέας Ἐποχῆς εἶναι γιά μᾶς μία πρόκληση[15], μία προβοκάτσια, μία παγίδα. Ἡ τυχόν ἀντίδρασή μας στό μήνυμα αὐτό μέ τόν τρόπο πού ὑπαγορεύει ἡ δυναμική ἀντίδραση, ἡ ἔννοια τῆς καταπολέμησης γιά μπλοκάρισμα, θά εἶναι τό πιό τραγικό μας λάθος· λάθος χειρότερο ἀπό ἐκεῖνο πού προκάλεσε τήν πανωλεθρία μας στό Ματζικέρτ.

Καί συμπεραίνει ὁ Vernette:

- Οἱ ἀγωνίες τοῦ ἀνθρώπου, γιά ζωή, γιά ποιότητα ζωῆς, γιά νόημα ζωῆς, γιά ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό, πρέπει νά μᾶς εἶναι ὁδη­γη­τικές. Οἱ ἐνέργειές μας, οἱ ὅποιες ἐνέργειές μας, πρέπει νά εἶναι συμβατές μέ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ καί μέ τίς ὁριοθετήσεις πού ὁ Ἴδιος μᾶς ἔκαμε. Γιατί, ἄν θέλουμε νά μή πάθουμε πανωλεθρία καί νά μή προκαλέσουμε στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ἔκπτωση καί ἀλλοτρίωση, οἱ ὑποθῆκες τοῦ Χριστοῦ πρέπει νά εἶναι γιά μᾶς μονόδρομος[16].

4. Καί ὁ Χριστός σάν Κύριος τοῦ Ἀμπελῶνος μᾶς ὑπέδειξε μερικές σταθερές ἀρχές, μέ βάση τίς ὁποῖες πρέπει νά ἐργαζόμαστε στόν Ἀγρό Του.

Ἡ ἀνθρώπινη λογική, μέ ἐπιχειρήματα τετραγωνικά σωστά, καταλήγει στόν τρόπο ἐνέργειας πού περιγράψαμε στήν § Γ΄, 5-6. Στόν δρόμο, πού μᾶς χάραξε ἡ Ἱερά Ἐξέταση. Μέ ἀνθρωποκεντρισμό. Μέ ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό μας. Χωρίς ἀναφορά στόν Θεό.

Ὅμως ἦταν λάθος. Γιατί ἐκλόνισαν τά θεμέλια τῆς πίστης μας. Καί ἦσαν μία κραυγαλέα παραθεώρηση ἐκείνων πού παρέδωκε ὁ Χριστός.

Καί ὁ Κύριος μᾶς ὑπόδειξε, πῶς πρέπει νά ἐνεργοῦμε σέ περι­πτώ­σεις, πού οἱ ἀπέναντί μας, οἱ συνομιλητές μας: ἐχουν σύγχυση ἰδεῶν· μομφές καί παράπονα ἐναντίον μας· ἀντίθεση, μῖσος καί ἀποστροφή στό θέλημά Του· ἀπόλυτη ἀπόρριψη· καί ἄρνηση γιά κάθε ἐπικοινωνία.

Ἄς τίς ἰδοῦμε ἐπιτροχάδην:

Ἡ μή συμμόρφωσή μας μέ τίς ντιρεκτίβες-ὁριοθετήσεις τοῦ Χριστοῦ, δείχνει ἔλλειμμα πίστης στό Χριστό· καί ἀρκετή δόση ἐμπιστοσύνης στήν δική μας λογική, καί στίς δικές μας ἐνέργειες· δηλ. ἀνθρωποκεντρισμό. Τό πνεῦμα τοῦ μεγάλου ἱεροεξεταστῆ ζεῖ. Καί βασιλεύει.

  Λέγει ὁ Jean Vernette:

Ἐκεῖνο, πού κάνει τόν ἄνθρωπο καί βρίσκει εὐαπόδεκτες τίς πνευματικές θέσεις τοῦ Ὑδροχόου, τῆς Νέας Ἐποχῆς, εἶναι ὁ πόθος του νά εὕρει τόν Θεό· ἡ ἀγωνία του γιά τόν Θεό.

Εἶναι σαφές· ἡ Σαμαρείτιδα λαχτάρησε, ὅταν ἄκουσε τόν Χριστό νά τῆς μιλάει γιά ὕδωρ ζῶν, ὅσο καί ἄν τό καταλάβαινε μέ τρόπο πολύ χαμηλό, πολύ γήινο. Αὐτή ἦταν ἡ ἀρχή, τό ξύπνημα μέσα της τοῦ πόθου γιά τό ἀληθινό ὕδωρ τῆς ζωῆς. Καί ἀπό τήν στιγμή ἐκείνη, χρειαζό­ταν νά βρεθῆ κάποιος νά τῆς τό ἀναλύσει. Τήν ἀνάλυση αὐτή μᾶς τήν δίνει τό μήνυμα τοῦ Εὐαγ­γε­λίου[17].

Μέ ἄλλα λόγια: οἱ ἄνθρωποι πού ἀνασκαλεύουν τίς ἀρχές τῆς Νέας Ἐποχῆς, ψάχνουν γιά τό ὕδωρ τῆς ζωῆς.

Χρέος μας εἶναι, νά τούς μυήσουμε στό μήνυμα τοῦ Χριστοῦ. Νά τούς βοηθήσουμε νά εὕρουν τό ὕδωρ τό ζῶν, νά πιοῦν, νά ξεδιψάσουν.

Ἄς τό συνειδητοποιήσουμε ἐπί τέλους:

Καί ἡ Νέα Ἐποχή, καί ἡ κάθε αἵρεση καί παραθρησκεία, ὅλες, πατᾶνε ἐπάνω στά δικά μας λάθη. Παραθεωρήσαμε τήν σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό· ξεχάσαμε, ποιά πρέπει νά εἶναι ἡ σχέση μας με τόν Θεό. Γίναμε γεωκεντρικοί καί ἐγωκεντρικοί καί ἀνθρωπο­κεν­τρι­κοί. Καί ἔτσι, καί ἐμεῖς ἐμείναμε νηστικοί· καί ἀφήσαμε καί τά παιδιά μας νηστικά. Καί ψάχνουν νά βροῦν ἀλλοῦ τροφή! Πῶς ὄχι, ὅταν ἔχουμε χάσει τήν ἔννοια τοῦ ἱεροῦ καί τῆς νηστείας; Καί κατα­ντή­σαμε τήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας παγερή ἐξυπηρέτηση θρησκευ­τι­κῶν ἀναγκῶν, κάτι σάν περίπτερο καί σάν σοῦπερ-μάρκετ;

 

Ε΄

Χρειάζεται νά ἀνησυχοῦμε;

    1. Ἡ «Νέα Ἐποχή», μᾶς λένε, θά καταλαμβάνει τόν χρονικό χῶρο τοῦ ζωδίου «Ὑδροχόος». Νομοτελειακά! Γιατί ἀλλάζει τό ἀστρολογικό ζώδιο. Καί νομοτελειακά τάχα πάλι, θά ἀλλάξει καί ἡ θρησκεία καί πολλά ἄλλα (συνείδηση-γνώση κ. ἄ.). Καί νομοτελεια­κά τἀχα πάλι, ἡ «Νέα Ἐποχή», ἡ ἐποχή τοῦ Ὑδροχόου, θά διαρκέσει ὅσο καί ἡ περίοδος τοῦ Ὑδροχόου: δηλαδή 2160 χρόνια!

    Ἀλλά ἄρχισαν κιόλας τά δύσκολα.

    2. Μᾶς ἔχουν χιλιάδες φορές διαβεβαιώσει, ὅτι ἡ προηγούμενη περίοδος ἦταν τῶν Ἰχθύων· καί ἄρχισε μέ τήν γέννηση τοῦ Χριστοῦ· δηλ. τό 754 ἀπό κτίσεως Ρώμης· τό 1 τῆς δικῆς μας χρονολόγησης· τό 1 μ.Χ.! Καί ὅτι ἡ περίοδος αὐτή ἦταν ἡ περίοδος τοῦ Χριστιανισμοῦ μᾶς τό δείχνει τό ὄνομα τῶν ΙΧΘΥΩΝ, ἀφοῦ ΙΧΘΥΣ ὀνομάζεται ὁ Χριστός· ὁ Ἰ(ησοῦς) Χ(ριστός) Θ(εοῦ) Υ(ἱός) Σ(ωτήρ) ἤ ΙΧΘΥΣ. Καί γι’ αὐτό οἱ πρῶτοι Χριστιανοί ζωγράφιζαν τόν Χριστό συμβολικά σάν ἰχθῦ, σάν ψάρι!

    Ὅμως ἡ περίοδος αὐτή λήγει τό 2160 μ.Χ. Μέχρι τότε συνεχίζεται ἡ περίοδος τῶν Ἰχθύων· δηλ. τοῦ Χριστοῦ. Καί κατά συνέπεια, ἀφοῦ δέν ἦλθε ἀκόμη ἡ περίοδος τοῦ Ὑδροχόου, ὁπότε καί θά ἀρχίσει ὁ ἄνθρωπος νά διευρύνει νομοτελειακά τήν γνώση του καί τήν συνείδησή του, λόγῳ ζωδίου ντέ, ἀπό ὅλα ὅσα ὑπόσχεται ἡ ἐποχή τοῦ Ὑδροχόου, τώρα ΔΕΝ ΕΧΟΜΕ ΤΙΠΟΤΕ!

    Καί ἐπειδή τό 2160 δέν θά βρῆ κανέναν ἀπό ἐμᾶς πού ζοῦμε τώρα ζωντανό, ὥστε νά ἐλπίσουμε ὅτι θά ἀπολαύσουμε τά ἀγαθά του, πού νομοτελειακά ντέ θά γεμίσουν τότε τόν κόσμο καί τόν δικό μας ἔσω κόσμο, ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ ἐμεῖς ΤΩΡΑ καί ἀσχολούμαστε μέ τήν ἐποχή τοῦ Ὑδροχόου; Καί ἄν τότε, τό 2160, γίνουν πόλεμοι, ἀναταραχές, σφαγές, κ. ἄ., ποῦ θά πᾶνε τά συνθήματα-προφητεῖες γιά τήν ἐποχή αὐτή; Καί γιατί συναρπαζόμαστε ἐμεῖς; Νά ὠφεληθοῦμε τί;

    3. Ὅλα τά ἐπίγεια ἔχουν ἀρχή καί τέλος. Καί ὅλων τό τέλος εἶναι ἀπρόοπτο. Μπορεῖ νά ἔλθει καί πολύ γρήγορα.

    Καί γιά τήν Νέα Ἐποχή τό τέλος της εἶναι σίγουρο. Μά ὄχι ὅτι θά ἐπισυμβῆ τό 4320 μ. Χ.

    Ἕνας μεγάλος καθηγητής στίς Η.Π.Α., ἐρευνητής τῶν θρησκευτικῶν κινημάτων, ὁ JohnGordonMelton, σέ μιά σειρά ἀπό παρεμβάσεις του σέ συνέδρια θρησκευτικά καί κοινωνιολογικά, ὑποστηρίζει ὅτι ἡ Νέα Ἐποχή ἔφθασε στό τέλος της. Καί τήν παρομοιάζει μέ φαγητό ἀπό σοῦπερ-μάρκετ μέ σαφῆ τήν ἔνδειξη ὅτι ἔχει λήξει πιά ἡ ἡμερομηνία, πού δείχνει προθεσμία χρήσης του καί ἔχει στά σίγουρα ἐπέλθει ἀλλοίωση. Καί, ἄρα, τό περιεχό­με­νό του εἶναι πιά μόνο γιά τόν σκουπιδοντενεκέ σέ πρώτη φάση· καί γιά τήν χωματερή ὁριστικά.

Λέγει μάλιστα ὁ J. GordonMelton, ὅτι ἐπειδή δέν πρόκειται γιά κάτι πού μπαίνει στό κουτί, ἤ στό πιάτο, ἀλλά εἶναι ὑπόθεση νοῦ, φιλοσοφίας, γνώμης, ἀπόψεων, ἡ εἰκόνα τοῦ πακέτου μέ τρόφιμα (ἤ τῆς κονσέρβας), μέ ἡμερομηνία λήξης περασμένη δέν εἶναι ἡ καλύτερη. Καί προσθέτει ὅτι τό πιό σωστό εἶναι νά παρομοιάζουμε ἐκείνους, πού δέχονται στά σοβαρά τά συνθήματα τῆς Νέας Ἐποχῆς, μέ τίς «τρελλές ἀγελάδες»· ἀφοῦ καί αὐτῶν ἡ βλάβη ἑστιάζεται στό μυαλό[18].

4. Καί ὅτι ἡ Νέα Ἐποχή σάν «ρεῦμα» δέν πάει καλά, ἔχομε πρόσθετες μαρτυρίες. Μία εἶναι καί τό ὅτι τό ὁμολογοῦν ἐκπρό­σωποί της, ἀναζητώντας δεκανίκια! Καί τί δεκανίκια! Προφητεῖες!... Τό σύστημα, πού καυχιέται ὅτι θά ἀπελευθερώσει γνώση καί συνεί­δηση, ἀναζητεῖ δεκανίκια σέ ψεύτικες (= πλαστές!) προφητεῖες. Πρό­κειται γιά τίς προφητεῖες τοῦ Καιλεστίνου.

Τίς ἐπινόησε, τίς ἔγραψε καί τίς ἐξέδωκε ὁ JamesRedfield. Τό βιβλίο αὐτό μεταφράστηκε καί ἐκδόθηκε σέ πολλές γλῶσσες. Καί ὑπῆρξε ἕνα ἀκόμη best-seller μέ ἑκατοντάδες χιλιάδες ἀντίτυπα σέ κάθε χώρα καί γλῶσσα. Ὅμως δέν ἐπέδρασε εὐνοϊκά. Ἀντίθετα. Ἔφερε στό μήνυμα τῆς Νέας Ἐποχῆς τήν παγεράδα τοῦ θανάτου. Δηλαδή, τό ἄκρως ἀντίθετο ἀπό ἐκεῖνο πο

ύ ὁ συγγραφέας του ἐπεδίωκε καί οἱ ἀναγνῶστες του – θιασῶτες τῆς Νέας Ἐποχῆς – ποθοῦσαν. Καί αὐτό ἦταν ἀρκετό νά προμηνύσει τό τέλος τῆς Νέας Ἐποχῆς. Ἐλπίδα φρούδη! Καί γε τοῦτο ματαιότης[19]!...

Λίγαχρόνιαμετάτήνἔκδοσητῶν «Προφητειῶν» τουὁ J. Redfield συνέγραψεκαίἐξέδωκεκαίἄλλαδύοβιβλία: τόἕνατιτλοφορεῖται: «Ἡδέκατηφώτιση», μυθιστόρημα – συνέχειαστόβιβλίο «ΟἱπροφητεῖεςτοῦΚαιλεστίνου». Τό βιβλίο αὐτό στήν Ἰταλία πούλησε σέ δύο ἑβδομάδες 150.000 ἀντίτυπα! Ἐπηκολούθησε ἕνας «Ὁδηγός στίς προφητεῖες τοῦ Καιλεστίνου». Τά δύο αὐτά βιβλία θεωρήθηκαν πολύτιμα ὄργανα γιά ἐπέκταση τῆς γνώσης πού προσφέρουν οἱ ἐννέα πρῶτες βαθμίδες «φώτισης», γιά τίς ὁποῖες μιλάει τό πρῶτο του βιβλίο «Οἱ προφητεῖες τοῦ Καιλεστίνου».

Καί πράγματι τά βιβλία αὐτά, ὅπως ἄλλωστε τό εἶχαν στόχο, ἄλλαξαν κάτι. Πρόσφεραν κάτι τό οὐσιαστικό. Μετά ἀπό αὐτά ἡ «Νέα Ἐποχή» ἔγινε ἕνας ὅρος, πού δέν εἶναι πιά τῆς μόδας[20]!...

6. Ὅμως αὐτό δέν σημαίνει, ὅτι ἡ Νέα Ἐποχή ξώφλησε! Μπορεῖ νά βαίνει πρός θάνατο. Ἀλλά, ὅσο ἕνας ἄνθρωπος ἐξα­κο­λου­θεῖ ἔστω μόνο νά ἀναπνέει, κανένας ἰατροδικαστής (ἔστω καί ἀστυνομικοῦ μυθιστορήματος) δέν θά βεβαιώσει ποτέ τόν θάνατό του, πού μπορεῖ γιά πολύ νά ἀναβάλλεται ἀπό ἡμέρα σέ ἡμέρα, καί ἀπό χρόνο σέ χρόνο, ἤ καί σέ χρόνια.

Ἀλλά καί ἄν αὐτοψία καί νεκροψία ἀποκαλύψει ὅτι ὁ ἄνθρω­πος ἔπαυσε νά ζεῖ, δέν παύει γι’ αὐτό νά εἶναι γιά τούς ἄλλους ἕνα πρόβλημα· καί μερικές φορές πιό μεγάλο ἀπό τούς ζωντανούς.

Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καί μέ τήν Νέα Ἐποχή. Δέν παύει εὔκολα νά εἶναι πρόβλημα. Καί δέν θά πάψει νά εἶναι πρόβλημα. Ἀλλά ὅπως καί πολλές ἄλλες ἰδέες, θά συνεχίσει - ἀκόμη καί μετά τόν ὀψέ-ποτέ θάνατό της, νά μᾶς ἀπασχολεῖ. Καί μερικές φορές ἕνα πτῶμα εἶναι πιό μεγάλος κίνδυνος ἀπό ἕναν ἐχθρό ζωντανό.

Καί ὅπως λέγει ὁ JohnGordonMelton[21], τό τυχόν τέλος τῆς Νέας Ἐποχῆς δέν θά σημάνει παράλληλα καί τό τέλος τοῦ δικτύου της, οὔτε τῶν ἐπί μέρους στοιχείων πού τό συνθέτουν. Αὐτά ὑπῆρχαν καί πρίν, καί θά ὑπάρχουν καί μετά. Ἀλλά καί οὔτε ἡ νεοποχίτικη νοοτροπία καί «φιλοσοφία» θά πάψει νά ὑπάρχει![22]

Ἀλλά ὅλα αὐτά ἔχουν λίγη ἀξία.

7. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ (καί μαζί της τά μέλη της) δέν θά πάψει μέχρι τήν συντέλεια τῶν αἰώνων νά ἀγωνίζεται καί νά εὑρίσκεται σέ ἀγωνία.

Θά ἀγωνίζεται νά εἶναι καί νά αὐτοπραγματώνεται σάν χῶρος καταλλαγῆς, σάν αὐλή τῶν προβάτων, σάν ἄμπελος μέ κλήματα, σάν ἀγρός τοῦ σπείροντος τόν σπόρον Αὐτοῦ.

Καί θά ἀναμένει, νά ἔλθει ὁ ἕνας καί μόνος ἀληθινός καί νέος κόσμος· ἐκεῖνος γιά τόν ὁποῖο ὁ ἅγιος ἀπόστολος Πέτρος εἶπε: «καινούς οὐρανούς καί γῆν καινήν κατά τό ἐπάγγελμα Αὐτοῦ προσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεῖ» (Β΄ Πέτρου 3, 13).

Μέχρι τότε, πού οἱ καινοί οὐρανοί θά ἔλθουν, ἐμεῖς ἔχουμε χρέος νά τούς περιμένουμε, καί νά τούς ἀναζητοῦμε. Καί νά παρα­κα­λοῦμε:

Πότε θά περάσει αὐτή ἡ νύχτα; Πότε θά κάμει ξαστεριά; Πότε θά ξημερώσει;

Στήν προσευχή μας αὐτή ὁ Κύριος μᾶς ἀπαντάει:

- Ἄν ζητεῖς, ζήτει! Δηλαδή, ἄν σέ ἀπασχολεῖ τό θέμα πραγμα­τικά, μή πάψεις ποτέ νά ψάχνεις! Ἄν ὄντως ζητεῖς, ζήτει! Καί παρ’ Ἐμοί οἴκει! Καί μένε κοντά Μου. Ὅσο πιό πολύ μπορεῖς, κοντά Μου! (Ἡσ. 21, 12).

 

Συμπέρασμα

    Θά κλείσουμε μέ τίς τελικές διαπιστώσεις τῆς KarenArmstrong στό βιβλίο της Ο ΕΜΠΟΛΕΜΟΣ ΘΕΟΣ - ἔρευνα γύρω ἀπό τήν μαχητική παρουσία διαφόρων θρησκειῶν στόν κόσμο τά τελευταῖα χρόνια.

    Γράφει:

    Ὁ Διαφωτισμός καί ὁ μαρξισμός, καί ὅλα τά νεωτερικά καί μετανεωτερικά συστήματα, περίμεναν ὅτι ἡ θρησκεία θά ἔσβηνε. Ἀλλά δέν ἔσβησε. (Ἐκεῖνα πού ξέφτισαν εἶναι τά συστήματα αὐτά· τό ἕνα μετά τό ἄλλο χάνουν κάθε αἴγλη).

    Τίς θρησκεῖες δέν τίς ἔβλαψαν τόσο οἱ ἐχθροί τους, ὅσο οἱ κακοί ὑπέρμαχοί τους, πού ἀντιδροῦσαν στά συστήματα αὐτά μέ ὀργή· μέ κριτήρια καί μέ μέσα κάθε ἄλλο παρά ἐκκλησιαστικά· καί ἔκαμαν ἐνέργειες, πού ἔγιναν αἰτία, καί ἡ θρησκευτική πίστη δια­στρε­βλώθηκε.

    Στήν ἄμυνα κατά τῶν αἱρέσεων καί τῆς παραθρησκείας, πολλοί ξεχνοῦν καί παραθεωροῦν τήν οὐσία τῆς πίστης μας, πού εἶναι ἀγάπη καί καλωσύνη, καί ἀναπτύσσουν θεολογίες μίσους καί ὀργῆς καί ἐκδίκησης· καί ... ἔτσι ξαναδίνουν ζωή στόν μύθο τοῦ διαφωτισμοῦ-φιλελευθερισμοῦ, πού τώρα ἔχει καταντήσει νά μοιά­ζει ἐξ ἴσου ἀπίστευτος, ὅσο εἶναι καί οἱ θρησκευτικές ἀρχές, (ὄχι ὅπως πράγματι εἶναι, ἀλλά) ὅπως τίς φαντάζεται καί τίς πολεμάει ὁ διαφωτισμός-φιλελευθερισμός!...

    Εἶναι κακό ἕνας χριστιανός νά βλέπει γύρω του συνωμοσίες· καί νά ἀφήνει νά τόν καταλαμβάνει μία ὀργή, πού μοιάζει δαι­μο­νι­κή. Γιατί ἔτσι ἡ θρησκεία ζημιώνεται ἀνεπανόρθωτα, ἀφοῦ ἔτσι ἀρνεῖται ἡ ἴδια ὁρισμένες ἀπό τίς ἱερότερες ἀξίες της[23].

    Τελικό συμπέρασμα-ἐρώτημα:

             Ὁ γιαλός εἶναι στραβός,

             ἤ ἐμεῖς στραβά ἀρμενίζουμε;

 

---

[1] Ὀδύσσεια μ΄, 101-110 καί Ζ. Ρισπέν, Ἑλληνική Μυθολογία, τ. Α΄, Ἀθήνα 1954, σελ. 421.

[2] Μέγας Συναξαριστής, τ.3, σελ. 300

[3]Vernette, J. Sectes, Paris 1994, p. 112

[4]ἔ.ἀ., p. 113

[5]ἔ.ἀ., p. 115-116

[6]Vernette, J. Sectes, Paris 1994, p. 112

[7]ἔ. ἀ., p. 113-115

[8]ἔ. ἀ., p. 112, 116 καίLe Nouvel Age, Paris 1990,p.176

[9]ἔ. ἀ., p. 114

[10]ἔ. ἀ., p. 114καίLe Nouvel Age, Paris 1990, p.147ss.

[11]Zoccatelli, P. Il New Age, Elle Dici, Torino 1999² p. 14 ss.

[12]Armstrong, K. ἩἹστορίατοῦΘεοῦ, Φιλίστωρ, Ἀθήνα 2002, σελ. 582

[13]Τζοβάνι Παπίνι, Ἡ ἱστορία τοῦ Χριστοῦ, ἔκδ. ΣΤ΄, Ἀθήνα 1992, σελ. 254- 255

[14]Vernette, J. Sectes. Que faire? Que dire? Paris 1994², p.117ss, 200

[15]Vernette, J. Sectes. Paris 1994², p.117

[16]Vernette, J. L’ Irrationel parmi nous, Paris 2000, p.232ss.

     Τό «Πιστεύω» τῆς «Νέας Ἐποχῆς» εἶναι:

     (Τά δέκα ἄρθρα του δείχνουν πολλά – λένε πολλά!)

1. 1.Τήν Ἐποχή τοῦ Ὑδροχόου,
2. 2.Στήν μεγάλη ἀλλαγή,
3. 3.Τήν συνείδησή σου,
4. 4.Μέ τό σῶμα σου,
5. 5.Τούς γκουρού-διδασκάλους σου,
6. 6.Στά ἐξωλογικά,
7. 7.Τήν θεά Γαῖα,
8. 8.Τίς μέχρι τώρα θρησκεῖες
9. 9.Στά «πνεύματα» (= πού μιλᾶνε στόν πνευματισμό!),
10. 10. Μέ τόν θάνατο,

               θά τήν περιμένεις ἀνυπόμονα!

     θά πιστεύεις ἀκράδαντα!

     θά τήν ξυπνᾶς μέ προσοχή!

     θά ἀσχολεῖσαι ἐνεργά!

     θά τούς ἀκολουθεῖς μέ σεβασμό!

     θά πιστεύεις ὁλοκληρωτικά!

     θά τήν λατρεύεις μέ πίστη!

     θά τίς ἀπορρίπτεις ὅλες ἀπόλυτα αὐστηρά!

     θά ὁμιλεῖς ἐντελῶς φυσικά!

     θά γελᾶς γαλήνια!

[17]Jean Vernette, SECTES, Que faire? Que dire?, p.117-118

[18]Melton, John Gordon: The Future of the New Age Movement, Greve,Danimark, στόπεριοδικόRENNORD 94/25-8-1994

[19]Zoccatelli, P. Il New Age, Elle dici, Leumann, Torino, p. 54

[20]Redfield, J. La Profezia di Celestino (romanzo), Milano 1994

        »       » La Dottrina Illuminazione, (romanzo), Milano 1996

     »       »Guida alla Profezia di Celestino (romanzo), Milano 1995

   Introvigne, M. La Profezia di Celestino e la fine del New Age

     »       »       Una Pizza con lo gnostico, Avvenire 28.5.1996

[21]Melton, J.G. ἔ.ἀ.

[22] Στό ἐρώτημα: «Ἔχει ἡ Νέα Ἐποχή μέλλον;», ὁ μεγάλος Ἰταλός θρησκειολόγος Μ. Introvigneδίνει τήν ἀπάντηση:

     Στήν Ἀμερική, Η.Π.Α., συνεχίστηκε γιά δεύτερο χρόνο τό καλοκαῖρι τοῦ 1996 ἕνας ὑψηλοῦ ἐπιπέδου διάλογος ἀνάμεσα σέ εἰδικούς γιά θέματα θρησκειῶν καθηγητές, πού ἄρχισε στό Μόντρεαλ καί ὁλοκληρώθηκε στήν Νέα Ὑόρκη. Ἀπό τόν διάλογο αὐτό ὅλοι οἱ Ἀμερικανοί παρατηρητές ἔβγαλαν τό συμπέρασμα: «Ἡ Νέα Ἐποχή ἔχει πεθάνει. Τώρα γίνεται ἡ κηδεία της, πού, ὅπως φαίνεται, θά κρατήσει πολύ» (Fiore, 6, TempodiSincretismi, Torino 1996, p. 24).

[23] Armstrong, K. Ὁ Ἐμπόλεμος Θεός (μετ.), Φιλίστωρ, Ἀθήνα 2002, σελ. 592, βλ. σελ. 529-539 (κατά ἐπιλογή).