ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕ ΤΗΝ ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΕΝΑΣ ΑΓΙΟΣ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΙΡΑ

Εἰσήγηση στήν Κ΄ Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη Ἐντεταλμένων

Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί Ἱερῶν Μητροπόλεων

γιά θέματα Αἱρέσεων καί Παραθρησκείας

(Προκόπι Εὐβοίας, 3-6 Νοεμβρίου 2008)

Μία εἶναι ἡ καθολική Ἐκκλησία[1].
Αὐθεντική ἐξήγηση-ἀπάντηση μᾶς δίνει ὁ Κύριος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Χριστός. Λέγει:
Πῶς πρέπει νά ἀντιμετωπίζεται ἡ σπορά τοῦ διαβόλου στόν Ἀγρό τοῦ Χριστοῦ;
Ἄς τό ἰδοῦμε μέ ὁδηγό τόν ἅγιο Ἀλέξανδρο, πατριάρχη Ἀλεξανδρείας (313-328 μ.Χ.), ἕνα σοφό καί ἅγιο πατέρα μας. Ἔχει πολλά νά μᾶς εἰπεῖ:
Ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος ἔγινε πατριάρχης στήν Ἀλεξάνδρεια, μόλις ἐκδόθηκε τό «διάταγμα τῶν Μεδιολάνων»[4] (313 μ.Χ.) γιά ἀνο-χή καί ἐλευθερία θρησκευτική στούς χριστιανούς. Ἐνῶ ὅμως ἐκεῖνος εἶχε ριχτεῖ στή δουλιά, νά ἐκμεταλλευθῆ τήν εὐκαιρία γιά μιά εἰς βάθος καλλιέργεια τοῦ ποιμνίου του, ξέσπασε ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρείου. Καί ἀπείλησε, σάν «σπινθήρας ἐν καλάμῃ»[5], νά κατακαύσει ὅλον τόν ἀγρό τοῦ Χριστοῦ, προκαλώντας ἀναστάτωση σέ ὅλη τήν Ρωμαϊκή Οἰκουμένη.
Ὄχι δυναμικά. Ὄχι ἀπαιτώντας ἤ ἐπιχειρώντας ἕνα ξερίζωμα τῶν ζιζανίων. Ὄχι μέ φανατισμό. Ἀλλά κατά Χριστόν. Μέ τίς ἐπιστολές του πρός τούς ἀπανταχοῦ ὀρθοδόξους ἐπισκόπους καί πρός τόν Ἀλέξανδρο Κωνσταντινουπόλεως, προσπαθεῖ νά τούς πείσει νά βλέπουν τούς ἀρειανούς αἱρετικούς, ὅπως μᾶς διδάσκει στήν παραβολή, πού παραθέσαμε πιό πάνω, ὁ Χριστός. Καί ὅλα ὅσα θά εἰποῦμε, εἶναι σταχυολογημένα ἀπό τήν ὑπέροχη ἐπιστολή του πρός τόν συνώνυμό του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως[6].
Ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος δέν ἁρματώνεται ἐναντίον τῶν Ἀρειανῶν. Ἁπλά τούς περιγράφει, κάνοντας ἀνάλυση τῆς πνευματικῆς τους κατάστασης. Γιά νά φθάσει, μέσα ἀπό αὐτήν, στό συμπέρασμα: Αὐτοί εἶναι! Ἔχουν ξεφύγει ἀπό τό ἦθος πού ἀπαιτεῖ ὁ Χριστός! Ἔχουν παύσει νά εἶναι σιτάρι! Λοιπόν! Μή τούς ἔχετε ἐμπιστοσύνη. Σέ τίποτε.
Καί πρός ἀψευδῆ τεκμηρίωση τῆς παρατήρησής του θυμίζει στούς ἀποδέκτες τῆς ἐπιστολῆς του, ὅτι οἱ Ἀρειανοί:

Μία, μέ μία πίστη. Μία, ἐπειδή ἔχει μία πίστη. Ἐμφάνιση νέας πίστης, νέων ἀπόψεων γιά τήν πίστη, εἶναι γιά τήν Ἐκκλησία ἀλλοτρίωση. Ἡ ἑνότητα εἶναι πνευματική. Ὄχι θεσμική. Καί ὅταν παύει νά ὑπάρχει ἑνότητα στήν πίστη, ἡ Ἐκκλησία παύει νά εἶναι μία. Ἡ συνειδητή διαφοροποίηση στήν πίστη, φέρνει τήν ἀνάγκη γιά δημιουργία νέας «ἐκκλησίας». Καί ἐπειδή τό κακό δέν σταματάει, σήμερα ἔχομε μερικές χιλιάδες αἱρετικές «ἐκκλησίες»!

Πῶς ὅμως φύτρωσαν; Πῶς μᾶς προέκυψαν;

«Ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν μοιάζει μέ ἕναν ἄνθρωπο, πού ἔσπειρε στόν ἀγρό του σπόρο καλό. Ὅμως, τότε πού οἱ ἄνθρωποι κοιμοῦνταν, ἐπῆγε ὁ ἐχθρός του καί ἔσπειρε ἀνάμεσα στό σιτάρι ζιζάναι-ἀγριοβότανα. Καί ἔφυγε. Καί ἐξαφανίστηκε. Μά ὅταν τά χορτάρια μεγάλωσαν καί ἔκαμαν καρπό, τότε ἔγινε ἀντιληπτό, ὅτι στόν ἀγρό του, μαζί μέ τό σιτάρι, ὑπῆρχαν καί πολλά ἀγριοβότανα»[2].

Ἐπεξηγοῦμε: Ὁ ἀγρός εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Ὁ σπόρος εἶναι ἡ πίστη στόν Χριστό ἡ μία, ἡ ὀρθή, ἡ παραδοθεῖσα ἀπό τόν Χριστό καί τούς ἀποστόλους. Ζιζάνια-ἀγριοβότανα, σπόρα τοῦ διαβόλου, εἶναι οἱ ἑτεροδιδασκαλίες.

Σήμερα, τό βρίσκομε φυσικό νά ὑπάρχουν: πολλές ἀπόψεις, πολλές ἐκδοχές, πολλές γνῶμες (δηλαδή πολλές θρησκεῖες!), πολλές ἑρμη-νεῖες τῆς πίστης στόν Χριστό. Καί τίς θεωροῦμε ὅλες ἐξ ἴσου καλές. Μά δέν εἶναι:

Ὁ Κύριος τοῦ Ἀγροῦ, ὁ Χριστός, δέν συμφωνεῖ. Ἔχομε, μᾶς λέει, σπορά δική Του, σιτάρι, ἀλλά καί σπορά τοῦ ἐχθροῦ Του, τοῦ διαβόλου.

Ἡ ἀπάντηση «ἡ δική μας», εἶναι μία· καί τετραγωνικά «γιά μᾶς» λογική· μέ μιά παρέμβαση δυναμική· μέ τό ξερίζωμα τῶν ζιζανίων.

Ὅμως ὁ Κύριος δέν συμφωνεῖ. Μᾶς λέγει:

«Ἐπῆγαν οἱ δοῦλοι του στόν Κύριο τοῦ Ἀγροῦ· καί Τοῦ εἶπαν:

- Κύριε, δέν ἔσπειρες καλό σπόρο στόν ἀγρό Σου! Διαφορετικά, ποῦ βρέθηκαν τά ζιζάνια-τά ἀγριοβότανα; Τούς ἀπάντησε: - Κάποιος ἐχθρός Μου τό ἔκαμε! Τοῦ εἶπαν οἱ δοῦλοι Του: - Θέλεις νά πᾶμε, "νά τά βγάλωμε"; Τούς εἶπε: - Ὄχι. Γιατί ὑπάρχει τό ἐνδεχόμενο, βγάζοντας τά ζιζάνια-ἀγριοβότανα, νά ξεριζώσετε μαζί καί σιτάρι. Ἀφῆστε τα νά συν-υπάρχουν μέχρι τήν ὥρα τοῦ θερισμοῦ. Καί, ὅταν θά ἔλθει ὁ θερισμός, θά δώσω ἐντολή στούς θεριστές: Μαζέψετε πρῶτα τά ἀγριοβότανα. Κάμετέ τα δεμάτια. Καί καῦτε τα! Καί συγκομίστε τό σιτάρι στήν ἀποθήκη Μου»[3].

Μέ ἄλλα λόγια, ὁ Χριστός μᾶς λέγει:

- Προσοχή. Ὄχι ἀντιπαλότητες στό Ὄνομά Μου. Ὄχι φανατισμοί. Ὄχι ἀνθρωποκεντρικές λύσεις. Χρειάζεται πνευματική θεώρηση. Κατά Χριστόν. Καί μή σᾶς πιάνει ἀγωνία! Στήν ἀποθήκη τοῦ Χριστοῦ, στήν βασιλεία Του, μόνο τό σιτάρι θά περάσει.

Δηλαδή; Τί; Πῶς;

Α΄

Πῶς ἀντέδρασε στήν κατάσταση αὐτή ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος;

Ἕνας ὁ Χριστός. Εἷς ὁ Κύριος. Μία ἡ σπορά Του. Μία ἡ πίστη. Ἕνας ὁ ἀγρός Του. Μία ἡ καθολική Ἐκκλησία.

Ἡ αἵρεση, τί εἶναι; Μία κακή προαίρεση. Μία δόλια, κακή ἐνέργεια τοῦ Ἐχθροῦ. Δέν εἶναι τοῦ Χριστοῦ σπορά. Δέν μποροῦμε νά λέμε, ὅτι ἔχει ἴση ἀξία μέ τήν Ὀρθή Πίστη, μέ τήν σπορά τοῦ Χριστοῦ. Δέν εἶναι τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι ἐπιλογή ἀνθρώπου. Γιά λόγους δικούς του. Ἔνα σύστημα φτιαγμένο μέ κριτήρια ἀνθρώπινα. Ἀνθρώπινα; Ναί· ἀνθρώπινα· καί κάτι χειρότερο!...

Καί ὅταν βλέπωμε τήν πρόθεση-προαίρεση νά εἶναι κακή, καί νά συνοδεύεται ἀπό ἐνέργειες κακές, ψάχνομε γιά τά κίνητρα· νά ἰδοῦμε: ἄν εἶναι καλά καί ἅγια· ἄν εἶναι κατά Θεόν· ἄν εἶναι πνοή τοῦ ἁγίου Πνεύματος· ἤ, μήπως εἶναι παγίδα τοῦ ἀντικειμένου· καί κάνει τόν ἄνθρωπο νά ἐλαύνεται ἀπό πάθη: γιά προβολή· γιά φιλαρχία· γιά φιλαργυρία· ἀπό πάθη· πού αἰχμαλωτίζουν τόν νοῦ καί τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου· καί τόν κάνουν νά ἐνεργεῖ τρελλά, σάν «οἰστρηλατούμε-νος»[7]· πού σημαίνει νά ἐνεργεῖ χωρίς νά μπορεῖ νά συγκρατήσει τόν ἑαυτό του· νά τρέχει, ὅπως τρέχει τό βόιδι ἤ τό ἄλογο, ὅταν τό τσιμπήσει ἡ μυῖγα τσέ-τσέ, πού στήν ἀρχαία γλώσσα τήν ἔλεγαν «οἶστρο»[8].

Σάν σπορά τοῦ Ὄφεως οἱ Ἀρειανοί, ὅταν κάνουν τήν προπαγάνδα τους, παίζουν θέατρο. Δέν μιλᾶνε ποτέ ἴσια. Καί ἔχουν ἀναγάγει τήν προσποίηση καί τήν ὑποκρισία, σέ πνευματική τους ἀρχή· σέ μέθοδο. Καί φυσικά ἔχουν σ᾿ αὐτό ἐπιδόσεις! Αὐτό δηλώνει ὁ χαρακτηρισμός τοῦ ἁγίου, ὅτι εἶναι: «ἱκανοί ὑποκρίνεσθαι»[9]. - Τό κάνουν χωρίς ἀναστολές.

Ἐργάζονται «διά γραμμάτων ψευδῶν»[10]· δηλαδή· ὄχι μέ τά Ἱερά Γράμματα· ὄχι μέ τήν Ἁγία Γραφή· ἀλλά μέ βιβλία, πού δέν ἔχουν κανένα κῦρος· μέ βιβλία «δικά τους»!... Μέ "γράμματα", δηλαδή μέ συγγράμματα «δικά τους», «στομυλώτερα»[11]· πού τά διακρίνει ὕφος στομυλώτερο, «στόμα ἀνοιχτό», λόγος ἐλευθεριάζων, γεμᾶτος χυδαιότητες. Καί «παρα-αναγινώσκοντες»[12], (πού τά διαβάζουν) τοῖς ὑπ᾿ αὐτῶν ἀπατωμένοις (μέ εἰδικά σχόλια), ἵνα ἀμετανοήτους, ἐν οἷς ἐσφάλησαν, κατασκευάζωσιν αὐτούς»[13] (γιά νά κάνουν τούς φανατικούς ὀπαδούς τους)!
Κάνουν τίς συζητήσεις τους, «ψευδῶς κομψευόμενοι»[14]· λέγοντας ἐπιτηδευμένα λόγια ὡραῖα, λόγια ἐντυπωσιακά, λόγια γοητευτικά, λόγια ὄχι ἴσια· ὄχι εἰρηνικά· ἀλλά πάντοτε «μέ σχῆμα εἰρήνης καί ἑνώσεως»[15]· σκέτο ψέμα· σκέτη ἀπάτη. Ὅπως σήμερα οἱ Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβᾶ καί οἱ Πεντηκοστιανοί.
Προσποιοῦνται τούς τάχα ἐρευνητές στά ζητήματα τῆς πίστης· ὅτι ψάχνουν γιά τήν ἀλήθεια… ἐπιστημονικά! Καί ὅτι στήν ἀνα-ζήτησή της, λειτουργοῦν… τάχα ἐκκλησιαστικά-συνοδικά! Καί «ἀδιαλείπτως κάνουν συνόδους! Νύκτωρ τε καί μεθ᾿ ἡμέραν ἐν ταῖς κατά τοῦ Χριστοῦ καί ἡμῶν διαβολεῖς ἀσκουμένοι»[16]. Καί γιά νά περνάει τό σύνθημα στούς κουτούς, στίς συνάξεις τους ἐρωτοῦν: Σύ τί λές γιά τό θέμα αὐτό; Σύ, πῶς τό βλέπεις; Ὡραῖα! Ἔτσι εἶναι! Ἔτσι τήν βρίσκομε τήν ἀλήθεια!... Χωρίς νά σκέπτωνται, ὅτι ἐνεργώντας ἔτσι, ἐνεργοῦν ἔξω καί χωρίς τήν χάρη τοῦ Θεοῦ· «ἀχαρίστως»[17]!...
Παρουσιάζουν συστηματικά «πεπλασμένους λόγους»[18]· δηλαδή· μιλᾶνε ὅσο πιό πολύ μποροῦν μέ λογικά ἐποικοδομημένα ἐπιχει-ρήματα, πού καταπλήσσουν καί προκαλοῦν ἐντυπώσεις· ἀλλά καί ἐπε-κτείνοντας τό «πεπλασμένον» τοῦ ἤθους τους, «ἐπικρύπτουν»[19], ὅποτε καί ὅσο τούς συμφέρει, τά δικά τους, καί «προσποιοῦνται φρονεῖν τά τῆς Ἐκκλησίας»[20] γιά νά κάνουν ἀκόμη πιό καλή ἐντύπωση! Δράση βουτηγμένη στόν ἀνθρωποκεντρισμό καί στό ψέμα!
Διαδίδουν ψευδῶς, ἀλλά καί μέ μέχρις ἀηδίας φορτικότητα, ὅτι ἔχουν ὁμοϊδεάτες τους, μέ τό μέρους τους, καί ἐπισκόπους, ἀλλά δέν λένε λέξη γιά τήν ἀπέναντί τους στάση τῶν ἡγετῶν τῆς Ἐκκλησίας ἐπισκόπων! «Καί τά δι᾿ ὧν ἐξώσθησαν γράμματα, (= τίς εἰς βάρος τους Συνοδικές ἀποφάσεις), σιωπῇ παραδιδόασι»[21]· καί δέν κάνουν γι᾿ αὐτά ποτέ λόγο· μόνο φροντίζουν, καί, τούς ἀντιπάλους τους, «πεπλασμένοις λόγοις ἐπισκιάζουσι»[22]· δηλαδή τούς παρουσιάζουν σάν πρόσωπα σκοτεινά· τούς ρίχνουν λάσπη· μέ λόγια λαϊκίστικα· μέ βωμολοχίες καί μέ αἰσχρολογίες κ.ἄ.
Τέλος, οἱ Ἀρειανοί «περιέρχονται»[23] τίς πόλεις, (καί ποῦ δέν τρέχουν!), μέ ἕνα καί μόνο στόχο. Ψάχνουν νά ἀποκτήσουν, ἤ μέ τό πρόσχημα τάχα φιλίας, ἤ στό ὄνομα τῆς τάχα ἐν Χριστῷ εἰρήνης, πάντοτε ὑποκριτικά, ἐπικοινωνία· γιά νά μποροῦν «γράμματα διδόναι καί λαμβάνειν»[24] (= νά κυκλοφοροῦν τά προπαγανδιστικά τους φυλλάδια)· γιά νά προσελκύουν στήν αἵρεσή τους· πρός «τό ὑφαρπάσαι»[25] τούς ἀφελεῖς, πού τούς ἀκοῦνε μέ χριστιανική ἁπλότητα!
Καί γιά καλύτερη ἐπιτυχία, κάνουν καί ἐνέργειες ἀνεπίτρε-πτες:
- βγάζουν στούς δρόμους, σάν ὄργανα τῆς προπαγάνδας τους, νεαρά καί ὄμορφα κορίτσια[26]·
- ἐκφράζουν τίς ἀπόψεις τους μέ λόγια καί φράσεις τοῦ ὑπόκοσμου (Θάλεια)[27]·
- κάνουν ἔτσι τήν πίστη περίγελω[28] στά πιό ἱερά καί εὐαίσθητα σημεῖα της· π.χ. στό: πῶς γέννησε ὁ Πατήρ τόν Υἱό Του!... Σέ τί βαθμό εἶναι ὁ Υἱός υἱός τοῦ Πατέρα. Καί σέ τί ἔκταση ἐπιτρέπεται, ἄν ἐπιτρέπεται, ἡ προσκύνησή Του... τήν ὁποία «σμικρύνουν»[29] σέ ἀπελπιστικό βαθμό, μέ ἀποτέλεσμα νά καταντάει ἡ πίστη μας περίγελως τῶν ἀσεβῶν καί τῶν ἀθέων!...

Ἀναφωνεῖ ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος: Διδασκαλία φρενοβλαβής! Ἐπι-νόηση ἀνθρώπων πού παίζουν μέ τίς ἅγιες Γραφές καί τίς ἐξευτελίζουν[30].

Καί συνεχίζει:

Ὤ, τί θεομίσητη ἔπαρση! τί τρέλλα! τί θλιβερή κατάσταση κενοδοξίας ἔχει «δέσει» μέσα τους! τί σατανικό τό φρόνημά τους! Καί πόσο ἔπηξε μέσα τους! Καί ἔγινε μέσα τους πουρί, σκιρόδεμα-τσιμέντο!

Οἴμοι, εἰς ἅ ἐφθάσαμεν![31] Ποῦ καταντήσαμε!...

Γράφει ὁ σύγχρονος τοῦ ἁγίου Ἀλεξάνδρου, ὁ ἅγιος Εὐστάθιος ὁ Ἀντιοχείας (324-332 μ.Χ.):
Πρῶτο χρέος μας εἶναι ἡ ἀκριβής ἔκθεση τῆς Ὀρθῆς Πίστης. Καί ὁ ἴδιος τό κάνει. Μέ θαυμάσιες παρατηρήσεις. Καί μέ ἀληθινά ὀρθόδοξο ἦθος. Καί καταλήγει μέ τά γεμᾶτα εἰρήνη λόγια του:
Δεύτερο χρέος μας εἶναι νά τό θυμόμαστε ἐμεῖς, καί νά τό θυμίζουμε στούς ἄλλους, ὅτι οἱ Ἀρειανοί, γιά τήν καλλιέλαιο Ἐκκλησία, εἶναι ξένα-κεκρυμμένα «μοσχεύματα»[45]· καί πῶς νά τό κρύψουν, ἀφοῦ δέν ἔχουν καί δέν κάνουν ποτέ καμμιά ἀναφορά στό παρελθόν, στήν παράδοση, στούς «ἀρχαίους»[46], στούς ἀποστόλους! Δέν τό ἀνέχονται νά θεωρηθοῦν ἴσοι μέ ἐκείνους! Καί νά …«φορτωθοῦν» τά λάθη τους! Πιστεύουν, ὅτι αὐτοί μόνοι κατανόησαν τίς ἅγιες γραφές σωστά καί βρῆκαν τό σωστό τους νόημα! «Δογμάτων εὑρεταί λέγοντες εἶναι». Λές καί ἔγινε σ᾿ αὐτούς μιά νέα πεντηκοστή, μιά νέα θεϊκή ἀποκάλυψη· «ἅτε αὐτοῖς μόνοις ἀποκεκαλύφθαι λέγοντες»[47]!
Τρίτο χρέος μας εἶναι νά προσέχωμε τόν ἑαυτό μας· νά μένωμε σταθεροί, ἑδραῖοι, ἀκλόνητοι στήν ὀρθόδοξη πνευματική ζωή, πού εἶναι ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, καί ἡ ἐγγύηση γιά μίμηση τοῦ Χριστοῦ.
Καί καταλήγει ὁ ἅγιος:

«Οἱ τῆς Ἀρείου θυμέλης μεσόχοροι» (= ἀρχιθεατρίνοι, ἀρχιμασκαράδες), «τό μέν ἁμαρτίαν πεποιηκέναι τόν Χριστόν φράζουσι» (= τί ἀσέβεια, τί βλασφημία!). …τό δέ «ὅτι Θεός ἦν ἐν Χριστῷ κόσμον καταλλάσσων Ἑαυτῷ», οὔτε ἐν μνήμῃ φέρουσιν, οὔτε τοῖς τῆς γλώσσης ὀργάνοις ἐκφωνοῦσι»[32].

Αὐτά ἦταν τά «πνευματικά» κατορθώματα τῶν Ἀρειανῶν. Μιά θλιβερή κατάπτωση.

Περιγράφοντάς την ἕνας μεγάλος ἐρευνητής της ὁ ἄγγλος θεολόγος JohnNewman[33], κατέληξε στό συμπέρασμα: Ἦταν μιά αἵρεση πού δέν στηριζόταν στίς ἅγιες Γραφές, ἀλλά στόν «ὀρθό λόγο»· καί μάλιστα μέ τρόπο ἐπιπόλαιο καί σοφιστικό· δηλαδή, ἦταν ἕνα τρελλό κατασκεύασμα, ἀνθρώπων πού ἔφτιαχναν θρησκεία· ὄχι ἀνθρώπων, πού πίστευαν καί ἀκολουθοῦσαν θρησκεία!

Φωτογραφία τῶν σημερινῶν αἱρετικῶν καί σχισματικῶν, οἱ τότε!

Αὐτά ἐκεῖνοι. Αὐτά πάνω κάτω, εἶναι ἐκεῖνα πού κάνουν ὅλοι οἱ αἱρετικοί.

Β΄

Ἐμεῖς τί κάνουμε; Ποῖο τό χρέος μας; Ποία ἡ εὐθύνη μας;

Καί στό σημεῖο αὐτό εἶναι ὑπέροχος ὁ ἀείμνηστος πατριάρχης.

Μᾶς τό τονίζει. Μᾶς προφωνεῖ.

- «Ταῦτα διδάσκομεν. Ταῦτα κηρύττομεν. Ταῦτα τῆς Ἐκκλησίας τά ἀποστολικά δόγματα, ὑπέρ ὧν καί ἀποθνήσκομεν»[34]. Αὐτά ἐπίστευαν καί ἐκήρυτταν οἱ ἅγιοι μάρτυρες. Μή συναρπάζεσθε. Μήν ἀγωνιᾶτε. Μήν ἀνησυχεῖτε. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι «μία· καί ἀκαθαίρετος μέν ἀεί· κἄν πᾶς ὁ κόσμος αὐτῇ πολεμεῖν βουλεύηται· νικηφόρος δέ ἀεί πάσης τῆς τῶν ἑτεροδόξων ἀσεβεστάτης ἐπαναστά-σεως»[35].

Καί σέ μιά ὑπέροχη πατρική ἀποστροφή του λέγει:

Προσέχετε. Θά ᾿ρθοῦν καί σέ σᾶς! Καί στήν δική σας παροικία!! Φροντίστε νά τούς ἀντιμετωπίσετε ὀρθόδοξα[36]. Πρῶτο χρέος μας εἶναι ἡ καθαρή ὀρθόδοξη ὁμολογία. Καί ἡ ἀταλάντευτη ἐμμονή μας σ᾿ αὐτήν. Εἰπέτε τους μέ εἰρήνη:

- «Ἡμεῖς οὕτω πιστεύομεν, ὡς τῇ καθολικῇ Ἐκκλησία δοκεῖ»[37]. Καί ἡ πίστις αὐτή πρέπι νά μένει «ἀπεριέργαστος»[38], «διά τό μή χωρεῖν τήν λογικήν φύσιν, τῆς πατρικῆς θεογονίας τό μέγεθος»[39].

Ἄς θυμηθοῦμε τό ὑπέροχο παράδειγμα τοῦ ὁσίου Ἀββᾶ Σισώη[40].

- Ἐπῆγαν στό κελλί του Ἀρειανοί. Καί ἄρχισαν νά καταλαλοῦν κατά τῶν ὀρθοδόξων!

Ὁ ἀββᾶς Σισώης δέν τούς ἀπάντησε. Ἁπλά εἶπε στόν μαθητή του:

- Φέρε τό βιβλίο τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου. Καί διάβασέ τους το.

Καί ὅταν τελείωσε ἡ ἀνάγνωση, τούς εἶπε:

- Συμφωνεῖτε; Ὄχι; Ἄντε στό καλό.

Καί τούς ἀπέλυσε ἐν εἰρήνῃ. Ἤρεμα. Καί εἰρηνικά.

Ἀλήθεια, μπορεῖ, ἤ θά μπορέσει ποτέ ἡ λογική φύση, ὅσο δύναμη μυαλοῦ καί ἄν διαθέτει, νά εἰσδύσει στό μεγάλο ἐκεῖνο μυστήριο καί νά μας εἰπεῖ, πῶς γέννησε ὁ ἄναρχος Πατέρας τόν Υἱό[41];

Καί ἄν ὄντως «οὐ φέρει τό μυστήριον ἔρευναν, ἀλλά πίστει μόνῃ τοῦτο κηρύττομεν»[42], μπορεῖ νά φαντασθῆ κανείς, πιό ντόμπρα καί πιό γνήσια διακήρυξη, ἀπό τά λόγια τοῦ τρισμακάριου πατριάρχη μας:

«Εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ᾿ ὅ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω· κἄν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εἶναι προσποιῆται· ἀλλά καί εἴ τις ἑτεροδι-δασκαλεῖ καί μή προσέρχηται τοῖς ὑγιαίνουσι λόγοις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῇ κατ᾿ εὐσέβειαν διδασκαλίᾳ, τετύφωται μηδέν ἐπιστάμενος»[43].

Καί τούς ἐξορκίζει:

- Μή τούς δέχεσθε. Μή τούς ἀκοῦτε. «Πάντα γάρ οἱ γόητες ψεύδονται. Καί ἀλήθειαν οὐ μή λαλήσουσι»[44]. Ἴσια δέν μιλᾶνε ποτέ.

Αὐτή ἡ νέα τους «ἀποκάλυψη», ἦταν μιά νέα ἑρμηνευτική μεθοδός δική τους, πού τούς ἔδινε στόμα νά λένε τούς πιό ἀστείους ὀνειδισμούς, τίς πιό «ἀχάριστες παροινίες»[48] ἐναντίον τῶν ὀρθοδόξων πατέρων, χωρίς νά κάνουν ποτέ πίσω. «Καί οὐ παραιτοῦνται λέγειν»[49]! Ἀφοῦ στόχος τους ἦταν πάντοτε ἡ ἐντύπωση καί ἐπιτυχία. Μιά ταχτική, πού τούς ἔκαμε νά καταντήσουν σέ ἕναν παράξενο πνευματικό ἀμοραλισμό· καί σέ ἠθική καί πνευματική καθίζηση· ψυχές παγωμένες· ἀποσυνδεδεμένες ἀπό τήν ζῶσα πίστη στόν Χριστό· καί ἀπό τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ· πού τά ἔβλεπαν ὅλα λογοκρατικά καί ἐγκεφαλικά· καί τά ἑρμήνευαν, ὅπως οἱ ἴδιοι ἤθελαν, μέ τήν δική τους κρίση.

Θυμηθῆτε. Εἴχαμε ἕναν παπᾶ. Τόν ἔλεγαν Κόλλουθο. Ἦταν καλός καί ἄξιος. Μά ἄφησε τό σπίτι τῆς ψυχῆς του ἀφύλακτο. Καί μπῆκαν μέσα ληστές-γαβαωνῖτες λογισμοί. Καί παλάβωσε ἀπό τόν πόθο γιά περισσότερο καμάρι καί γιά πιό πολλά λεφτά. Καί ἐπειδή αὐτά δέν τά σηκώνει ἡ Ἐκκλησία, ἔκαμε σχίσμα. Γιά νά ἔχει τό ἐλεύθερο, νά κάνει ὅ,τι θέλει! Καί οἱ Ἀρειανοί τόν ζήλεψαν. Καί τά ἴδια κάνουν. Ἔτσι, καί ὁ Κόλλουθος ἔγινε ἀρχέτυπο γιά κακή ἅμιλλα!

Καί δυστυχῶς καί πολλοί ἄλλοι ρηχοί κληρικοί μας, καί τότε καί σήμερα, τόν ἀκολουθοῦν· καί ποθοῦν νά παύσουν νά εἶναι «τῆς Ἐκκλησίας (= τῶν πνευματικῶν της νόμων) ὑποχείριοι»[50]! Καί ξεκινᾶ-νε φτιάχνοντας τήν ὁμαδούλα τους: γιά νά ἐξελιχθοῦν εἰς «χριστομάχον ἐργαστήριον»[51], πού ποδοπατοῦν τό γνήσιο ὀρθόδοξο ἦθος τῆς πτωχείας καί τῆς ταπεινώσεως· καί νά καταντήσουν τίς συνάξεις τους «σπήλαια ληστῶν»[52]· δηλαδή συνάξεις πού τρέφουν τά ἁμαρτωλά πάθη καί δημιουργοῦν θύματα· ὀπαδούς ἱκανούς γιά ὅλα· χωρίς ἀναστολές· ὀσμή θανάτου· ἐκεῖ πού ἔπρεπε νά μοσχοβολάει ἡ «ὀσμή ζωῆς ἐν Χριστῷ»[53].

Πόσο τήν ἔχομε ἀνάγκη καί σήμερα τήν παράκληση αὐτή, προτροπή καί νουθεσία τοῦ ἁγίου πατριάρχη μας Ἀλεξάνδρου!

«Ταῦτα ἐκ μέρους ἐνεχάραξα τῇ ἐπιστολῇ μου· τό καθ᾿ ἕκαστον ἐπ᾿ ἀκριβείας γράφειν φορτικόν ἡγησάμενος»[54].

Γι᾿ αὐτό καί ἐγώ, ἐπεξηγεῖ καί ἐπαναλαμβάνει, βλέποντας ὅτι κυριολεκτικά «οἰστρηλατοῦνται», ἀφοῦ μέσα τους ἐνεργεῖ ὁ διάβολος, καί γι᾿ αὐτό δέν ἀκοῦνε τίποτε, «διανέστησα ἐμαυτόν δηλῶσαι ὑμῖν τήν τούτων ἀπιστίαν»[55]· γιά νά μήν ἀναλάβετε, ἀπό ψευδεῖς εὐαισθησίες, λάθος πρωτοβουλίες· πού δέν θά ὁδηγήσουν πουθενά[56]!... Ἀφοῦ αὐτοί «ἀποσκιρτήσαντες πάσης εὐλαβείας πατοῦσι τόν τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ φόβον»[57]. Καί ἄρα δέν τούς συγκινεῖ τίποτε!

Ὑπάρχει χειρότερη κατάπτωση γιά χριστιανό, ἀπό τό νά ξεχνάει στήν ζωή του τήν εὐλάβεια; καί νά βλέπει ὅλα «τά δικά του» καλά;

Ἄν δέν ἔσφαλλαν πνευματικά, ἄν δέν εἶχαν τελείως ναυαγήσει πνευματικά, θά τό ἀποτολμοῦσαν ποτέ νά σχίσουν τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ; νά ἀποσχισθοῦν ἀπό τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ[58]; Ἀσφαλῶς ὄχι!

Τελική παράκληση τοῦ ἁγίου Ἀλεξάνδρου: Σᾶς παρακαλῶ, ἀδελφέ, «τούτους, τούς τοσαῦτα τολμήσαντας κατά Χριστοῦ· καί τόν Χριστιανισμόν διασύραντας· καί ἐπί δικαστηρίων ἐπιδεικτιᾶν φιλοτιμουμένους· (= πού ἀκόμη καί στά δικαστήρια ἐπῆγαν γιά αὐτοπροβολή τους, γιά νά γίνει ντόρος γύρω ἀπό τό ὄνομά τους)· καί τό ἄρρητον μυστήριον τῆς τοῦ Χριστοῦ γενέσεως ἐκνευρίσαντας, ἀποστράφητε· (= ξεχάστε τους· ἀφῆστε τους στήν ἄκρη)· καί «σύμψηφοι ἡμῖν γίνεσθε»[59]. Ἀκοῦστε με, ἄν θέλετε. Ἐξάντλησα, πρός τήν κατεύθυνσή τους ὅλα τά μέσα, πού εἶχα στήν διάθεσή μου. Καί δέν ἔκαμα τίποτε. Ἕνα, πιστεύω, εἶναι τό «λυσιφάρμακον»[60], μέσα στήν κατάσταση πού αὐτοί ἔχουν διαμορφώσει· καί ἐμεῖς τήν ζοῦμε· ἕνα: «ἡ συγκατάθεσις τῶν συλλειτουργῶν»[61]: τό νά σταθῆτε κοντά μας· τό νά ἔχωμε ψυχική καί πνευματική ἑνότητα.

Εἶναι τό μόνο, πού θά κάμει καί τούς βλαβέντες ἀπό αὐτούς, νά καταλάβουν τό λάθος τους. Μόνο ἡ πνευματική μας ἐνότητα θά τούς προβληματίσει. Γιατί αὐτή τούς λείπει.

* * *

Γράφει ἕνας σοφός ἄγγλος ἐρευνητής τοῦ ἀρειανισμοῦ:

Οἱ αἱρετικοί εἶναι δύο εἰδῶν:

ἕνα ἄτομο μέ λάθος ἀντίληψη ἐπάνω σέ σημεῖα τῆς πίστης μας, ἐπειδή δέν τά κατανόησε σωστά·
ἕνας ἄνθρωπος, μέ θράσος καί μέ αὐτοπεποίθηση, πού ὅτι τοὔρθει τό κάνει ζήτημα καί τό διδάσκει καί σέ ἄλλους.

Ὁ πρῶτος εἶναι ἄξιος κατανόησης καί συμπάθειας· καί πρέπει νά τοῦ φερόμαστε μέ πολύ εὐγένεια καί καλωσύνη. Νά τόν βοηθήσουμε νά σωθῆ.

Ὁ ἄλλος, δέν εἶναι ἄξιος γιά καλή μεταχείριση, ἀφοῦ κάνει τό ἔργο τοῦ διαβόλου. Καί γι᾿ αὐτό, ὅταν ἡ πλάνη του βρίσκει καί κάποια ἀπήχηση σέ ἄλλους, ἡ ἐκκλησιαστική ἀρχή πρέπει νά τόν ἀντιμετω-πίζει σάν ἐνσαρκωμένο κακό!

Αὐτόν, ὅποιος τόν μεταχειρίζεται μέ καλωσύνη καί ἀνοχή τόν βλάπτει, ἀφοῦ αὐτός μπορεῖ νά προκαλέσει ζημιά σέ πολλές ψυχές.

Ἐκδήλωση σ᾿ αὐτόν εὐσπλαγχνίας εἶναι κάτι τό ἐκκλησιαστικά ἐπικίνδυνο· καί γιά τόν ἴδιον, μή ὠφέλιμο καί ἀφιλάνθρωπο[62].

Αὐτά ὁ Νιοῦμαν.

Ὅμως τό φρόνημα τῆς Ἐκκλησίας δέν τό ἐκφράζει ὁ Νιοῦμαν, ἀλλά οἱ εὐχές τῆς Ἐκκλησίας. Καί οἱ εὐχές λένε:

«Τούς πεπλανημένους ἐπανάγαγε καί σύναψον τῇ ἁγίᾳ σου καθολικῇ καί ἀποστολικῇ Ἐκκλησία. Καί τάς τῶν αἱρέσεων ἐπαναστά-σεις ταχέως κατάλυσον τῇ δυνάμει τοῦ ἁγίου Σου Πνεύματος»[63].

Ἡ αἵρεση καί τό σχίσμα εἶναι δαιμονική σπορά. Καί ἀπαιτεῖ νά τήν ἰδοῦμε, νά τήν βλέπωμε, κατάματα! Ὡραιολογίες δέν ὠφελοῦν. Τί εἶναι μᾶς τό λέγει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός.

Οἱ αἱρετικοί εἶναι πεπλανημένοι. Δηλαδή πρόβατα ἀπολωλότα. Χρειάζονται ἀναζήτηση. Ὅπως ὁ καλός ποιμήν ἀναζητεῖ τό πλανηθέν πρόβατο. Μέ ἀγάπη καί μέ ταπείνωση. Καί μέ τήν ἀγωνία, μή στήν προσπάθεια ἀποδοκιμασίας τῶν αἱρετικῶν ζιζανίων, ξεριζώνομε καί σῖτο· δηλαδή, βλάπτομε καί σπρώχνομε στήν ἀπώλεια καί ὀρθοδό-ξους.

Ὁ ὅσιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος λέγει: Ὁ ταπεινός ἄνθρωπος δέν γκρινιάζει· καί δέν ἔρχεται ποτέ σέ ἀντιλογία μέ κανέναν· ὄχι γιά προσωπικά του θέματα· ἀλλά οὔτε γιά τήν πίστη[64].

Ταιριάζουν ἄραγε μέ τό ἦθος τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καί μέ τήν πίστη στόν Χριστό, ἐνέργειες πού θυμίζουν τόν μεγάλο ἱεροεξεταστή καί τήν ἱερά ἐξέταση;

[1] ΒΕΠ 18, 270, 38· 269, 22 ἑξ.

[2] Ματθ. 13, 24-26.

[3] Ματθ. 13, 27-30.

[4] Ἐξεδόθη μέ πρωτοβουλία τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου.

[5] Σοφ. Σολ. 3, 7.

[6] P.G. 19, 548-581, Β.Ε.Π. 18, 261-276.

[7] ἔ.ἀ. σ. 261, 11.

[8] Βλ. Λεξικό Δημητράκου.

[9] ΒΕΠ 18, 261, 17.

[10] ἔ.ἀ. 261, 18.

[11] ἔ.ἀ. 262, 18.

[12] ἔ.ἀ. 262, 18-19.

[13] ἔ.ἀ. 262, 18.

[14] ἔ.ἀ. 261, 18.

[15] ἔ.ἀ. 262, 15-16.

[16] ἔ.ἀ. 261, 25-27.

[17] ἔ.ἀ. 267, 19.

[18] ἔ.ἀ. 262, 24.

[19] ἔ.ἀ. 262, 15-26· 270, 4.

[20] ἔ.ἀ. 262, 23-25.

[21] ἔ.ἀ. 262, 24.

[22] ἔ.ἀ. 270, 9-10· 262, 24.

[23] ἔ.ἀ. 270, 12-14.

[24] ἔ.ἀ. 270, 12-13.

[25] ἔ.ἀ. 261, 1-19.

[26] ἔ.ἀ. 262, 8-9.

[27] ἔ.ἀ. 262, 25. Ἐννοεῖ τό βιβλίο τοῦ Ἀρείου «Θάλεια».

[28] ἔ.ἀ. 262, 4· 262, 12-15.

[29] P.G. 19, 643 («ὡς τῆς προσκυνήσεως Χριστοῦ τήν θεότητα σμικρύνοντας». Καί πολλές ἄλλες «ἄγραφες» κατά Χριστοῦ βλασφημίες. ΒΕΠ 12, 267, 37).

[30] ΒΕΠ 263, 13-14.

[31] ἔ.ἀ. 269, 4.

[32] ΒΕΠ 18, 323, 9-12.

[33] Ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους θεολόγους τῆς Ὀξφόρδης (ΙΘ΄ αἰ.).

[34] ΒΕΠ 18, 269, 37 ἑξ.

[35] ἔ.ἀ. 269, 23-25.

[36] ἔ.ἀ. 261, 16.

[37] ἔ.ἀ. 268, 6.

[38] ἔ.ἀ. 268, 15-20.

[39] ἔ.ἀ. 268, 15-20.

[40] Γεροντικόν, ἀββά Σισώη, κε΄.

[41] ΒΕΠ 18, 268, 13-17

[42] Μηναῖον, Δεκ. κε΄, αἶνοι τρ. γ΄.

[43] ΒΕΠ 18, 270, 2-7.

[44] ἔ.ἀ. 270, 9-10.

[45] ἔ.ἀ. 266, 32-33.

[46] ἔ.ἀ. 267, 20-28. Καί ὄχι μόνο δέν τήν λαμβάνουν ὑπ᾿ ὄψη τους, ἀλλά καί σέ κάθε τους βῆμα συλλαμβάνονται «πάσης τῆς ἀποστολικῆς δόξης κατηγοροῦντες» (ΒΕΠ 18, 261, 27-28).

[47] ἔ.ἀ. 267, 23-25.

[48] ἔ.ἀ. 267, 19.

[49] ἔ.ἀ. 267, 19.

[50] ἔ.ἀ. 261, 23-24.

[51] ἔ.ἀ. 261, 29.

[52] ἔ.ἀ. 261, 25.

[53] Β΄ Κορ. 2, 16

[54] ΒΕΠ 18, 269, 34-36.

[55] ἔ.ἀ. 262, 33-34.

[56] ἔ.ἀ. 262, 28-29.

[57] ἔ.ἀ. 261, 13-14.

[58] ἔ.ἀ. 262, 9-10.

[59] ἔ.ἀ. 270, 15-20.

[60] ΒΕΠ 18, 270, 29.

[61] ἔ.ἀ. 270, 30.

[62] Ἰω. Νιοῦμαν: Οἱ Ἀρειανοί, Κωνστ. 1890, σελ. 205-206.

[63] Θ. Λειτουργία τοῦ Μ. Βασιλείου, Εὐχή ἀναφορᾶς.

[64] Ἐφραίμ Σύρου, Λόγος περί ταπεινώσεως.