Η ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΑΓΗΣ

† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ

(Ὁμιλία σέ Ἱερατική Σύναξη τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν)

Εἶναι τιμή μου νά ἔχω κληθῆ νά μιλήσω σέ Σᾶς, στούς ποιμένες τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ τῆς Ἀθήνας, πού ὁ καθένας τους εἶναι ἕνα κεφάλαιο.

          Ὅμως, θά ἦταν ἀστεῖο, ἄν τό ἔπαιρνα σάν μιά εὐκαιρία γιά πρόκληση ἐντύπωσης μιλώντας σας ρητορικά, μέ γνῶμες σοφῶν, ἁγίων πατέρων καί γερόντων, καί μέ λεξιλαγνεία!

          Ἀλλοίμονο, ἄν ἱερεῖς καί ἀρχιερεῖς, δοῦλοι τοῦ Χριστοῦ, ψοφᾶμε γιά ἐντύπωση, γιά ἐντυπωσιασμούς, γιά ντόρο!

          Θέμα μας εἶναι ἡ «διακονία τῆς καταλλαγῆς», τό πιό ὑπεύθυνο ἔργο τῶν ἱερέων. Ταπείνωση μᾶς χρειάζεται καί συντριβή.

          Θά περιοριστῶ νά Σᾶς εἰπῶ λίγα λόγια προβληματισμοῦ γύρω ἀπό τό θέμα αὐτό, γιά νά σκύψωμε μαζί, ὅλοι μαζί, στήν οὐσία του.

          Ἡ διακονία τῆς καταλλαγῆς εἶναι τό πιό ἱερό καί ὑπεύθυνο ἔργο τῶν ἱερέων, τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ. Μέ τό ἔργο αὐτό συνεχίζουν τό ἔργο πού ἧρθε νά κάμει ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ: Νά σώσει τόν κόσμο.

          Φαίνεται ἀπαράδεκτο γιά ἀνθρώπινο νοῦ, νά ἔχει ἄνθρωπος τέτοιο ἔργο. Γιατί τό ἔργο τῆς σωτηρίας ἀνθρώπου, δέν μπορεῖ νά τό βαστάσει οὔτε ἄγγελος, οὔτε ἄνθρωπος! Κανένας! Μόνο ὁ Χριστός, σάν παντοδύναμος καί πανάγαθος Θεός. Αὐτός ὁ Κύριος ἦλθε καί μᾶς ἔσωσε.

Α’

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

          Ἄς ξεκινήσουμε, κάνοντας ἕνα ξεκαθάρισμα στίς βασικές ἔννοιες. Τί ἐννοοῦμε, ὅταν λέγωμε: Θέλημα Θεοῦ· ἁμαρτία· ἀκρίβεια· οἰκονομία· ἐξομολόγηση· καταλλαγή· κ.ο.κ.

          Τί σημαίνουν οἱ ὅροι-λέξεις αὐτές;

          α. Τί εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ; Ὅλοι, ἀκόμη καί ἐμεῖς οἱ ἱερωμένοι, τό ἔχομε γιά κάτι τό σκληρό: ἀφοῦ ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τό δικό μας θέλημα! Πόσο θά Τόν θέλαμε τόν Θεό ἄβουλο-χωρίς θέλημα! Καί ἄς μᾶς ἔλλειπαν τά ἀγαθά Του! Ὅμως! Τό θέλημα τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι σκληρότητα-διαταγές. Εἶναι ἀγάπη, ἀγαθοσύνη, εὐσπλαγχνία.

• Ἀπό ἀγάπη καί εὐσπλαγχνία ἐδημιούργησε ὁ Θεός καί ἐμᾶς, καί τούς ἀγγέλους, καί τόν κόσμο.
• Καί ἀπό ἀγάπη καί εὐσπλαγχνία μᾶς ἔδωκε τόν νόμο Του. Εὐεργεσία γιά μᾶς εἶναι ὁ Νόμος Του. Εὐεργεσία τό κάθε ΟΥ· καί τό κάθε ΜΗ.
  • νά τόν διεγείρει πρός μετάνοια,
  • νά παρακολουθήσει τήν μετάνοιά του,
  • νά τόν κατευθύνει, αὐτόν καί τήν μετάνοιά του,
  • νά γίνει ἰατρός καί θεραπευτής του καί ἀλείπτης του.
• Λέγει ὁ ἅγιος Διονύσιος Ἀλεξανδρείας (κανών Γ’) γύρω στό 280 μ.Χ. «Οἱ γεγαμηκότες (καί γεγηρακότες) αὐτάρκεις ἔστωσαν», νά ἀφήνωνται ἐλεύθεροι νά ρυθμίζουν μόνοι τους τίς συζυγικές τους σχέσεις.Ἄν οἱ γεγηρακότες, πόσο μᾶλλον οἱ νέοι!
• Προσοχή πολλή σ’ ἐκείνους πού δέν ἔχουν πίστη! Ὄχι πίστη ὅτι ὑπάρχει «κάτι», «κάποια ἀνώτερη δύναμη», ἀλλά πίστη στόν Χριστό Σωτήρα καί στήν αἰώνια ζωή!
• Εἴμαστε ἀδύνατοι καί στήν ζωή μας! Καί γι᾿ αὐτό ἁμαρτάνομε.
• Εἴμαστε ἀδύνατοι καί στήν μετάνοια. Καί γι᾿ αὐτό ἔχομε χρέος νά ἐξομολογούμαστε στήν Ἐκκλησία. Καί τότε, βλέποντας ὁ ἱερέας ὅτι ἐμεῖς τό παραδεχόμαστε ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί, παρ᾿ ὅλη τήν φτώχεια τῆς μετάνοιάς μας, μᾶς συγχωρεῖ γιά τίς ἁμαρτίες μας.

«Διά γάρ νόμου ἁμαρτίας ἐπίγνωσις». Φῶς εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Χωρίς αὐτό, θά εἴμαστε χωρίς γνώση· στό σκοτάδι. «Οὐκ ἔγνωσαν, οὐδέ συνῆκαν· ἐν σκότει διαπορεύονται».

Εὐεργεσία ἀσύλληπτης ἔκτασης καί ἀξίας ἡ γνώση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὅμως; Γιά τήν ἐπίγνωση τῆς σῆς ἁμαρτίας.

β. Τί εἶναι ἡ ἁμαρτία; Εἶναι μιά δική μας, μιά ἐσωτερική τοποθέτησή μας, ἀντίθετη στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού ἁπλά ἐξωτερικεύεται μέ τίς ἀνάλογες πράξεις. Διαταραχή τῆς σχέσης μέ τόν Θεό.

Δέν χρειάζεται πολλή σκεψη γιά νά τό καταλάβει κανείς, ὅτι αὐτή ἡ ἐσωτερική τοποθέτηση-λάθος, ἀποτελεῖ μιά διαφοροποίηση δική μας ἀπό τόν Θεό. Λάθος τοποθέτησης ἔναντι τοῦ Θεοῦ, λάθος σχέσης μέ τόν Θεό. Ἀντίθεση πρός τόν Θεό. Ἔχθρα πρός τόν Θεό.

Μόνο; Ὄχι μόνο! Αὐτό, θά ἦταν λίγο! Καί δέν θά μᾶς ἐνδιέφερε! Ὅμως: Ὁ Θεός εἶναι ΖΩΗ. Ἡ διακοπή σχέσης μέ τόν Θεό, εἶναι διακοπή τῆς ΖΩΗΣ· εἶναι ΘΑΝΑΤΟΣ.

Ἄρα: Ἡ ἁμαρτία δέν εἶναι μιά ψυχολογική κατάσταση, πού μπορεῖ νά ὁδηγήσει σέ μεταμέλεια ἤ σέ ἔλεγχο τῆς συνείδησης. Εἶναι ἀλλοτρίωση. Εἶναι κατάσταση ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ. ΖΗΜΙΑ συνολική.

γ. Ἡ διαπίστωση αὐτή, εἶναι ἡ πιό μεγάλη ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ἀκρίβεια. Καί τήν ὀνομάζω μεγάλη δογματική ἀκρίβεια, γιατί εἶναι ἀρχή πού ἰσχύει πάντοτε: Ἡ ἁμαρτία εἶναι θάνατος. Ἡ ὑποτίμηση, ἡ ὅποια ὑποτίμηση τῆς ἀρχῆς αὐτῆς, ὁδηγεῖ στήν χοντροκομμένη ἀθεΐα. Κάνει τόν ἄνθρωπο νά ζῆ στόν κόσμο (ἔστω καί ἄν πιστεύει!) σάν ΑΘΕΟΣ, ὡς «ἄθεος ἐν τῷ κόσμῳ». Ἡ ΕΝΝΟΙΑ τῆς ἁμαρτίας εἶναι βασικό ΔΟΓΜΑ.

δ. Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἔχθρα πρός Θεόν· ἔχθρα. Ὄχι, συναισθηματική ἔκρηξη. Ὄχι λογική ἀντίθεση! Ἔχθρα ὅλου τοῦ εἶναι μας· ἔχθρα ὀντολογική.

Πῶς μπορεῖ νά διορθωθῆ;

Τήν κατάσταση αὐτή τήν ἐδημιούργησαμε ἐμεῖς. Ἀλλά ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά τήν ἀποκαταστήσουμε! Ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά τήν διορθώσουμε! Δέν ἀρκεῖ μόνο ἡ δική μας διάθεση, ἡ δική μας πρόθεση. Ἀποκατάσταση σχέσης, δέν γίνεται μονομερῶς. Χρειάζεται καί ἡ συμμετοχή τοῦ ἄλλου μέρους.

Μέ ἄλλα λόγια, εἶναι - πρῶτα καί κύρια - θέμα τοῦ Θεοῦ.

Εἶναι γιά μᾶς βιωματικά γνωστό, ὅτι οἱ ἐσωτερικές μας διαθέσεις καί τοποθετήσεις, τίθενται εὔκολα ὑπό ἀμφισβήτηση καί ἀπό ἐμᾶς. Ἀεροποιοῦνται. Ἐκλαμβάνονται σάν ἀερολογίες. Καταφρονοῦνται.

Γι’ αὐτό ὁ Θεός, ὁ εὔσπλαγχνος καί πολυέλεος, θέλησε, ἡ ἀποκατάσταση τῆς σχέσης μας μαζί Του, νά εἶναι καί αὐτή, ΟΧΙ κάτι τό ἰδεατό. ἐσωτερικό, ἀερῶδες, ἀλλά μιά ὀντολογική κίνηση τοῦ ὅλου ἀνθρώπου.

Β’

Η ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΑΓΗΣ

          Ἡ ἁμαρτία κοιμίζει, νεκρώνει καί διαστρέφει. Καί καρδιά. Καί νοῦ. Καί σάρκα.

          Ἀπό μόνος του ὁ ἄνθρωπος πολύ δύσκολα μπορεῖ νά βρῆ τόν δρόμο του καί νά σωθῆ. Εἶναι ἡμιθανής. Γεμᾶτος πληγές ἀπό τούς νοητούς ληστές. Ἄν μποροῦσε μόνος του νά σωθῆ, δέν θά χρειαζόταν νά κατεβῆ ὁ Χριστός στή γῆ. Ὁ πανάγαθος Πατέρας μας «οὐκ ἔφερε θεᾶσθαι ἡμᾶς ὑπό τοῦ διαβόλου τυραννουμένους· καί ἦλθε. Καί ἔσωσε ἡμᾶς».

          Τί σημαίνει αὐτό; Εἶναι τόσο μεγάλο, πού ποτέ κανείς δέν θά μπορέσει νά τό καταλάβει σέ ὅλο του τό βάθος καί μεγαλεῖο.

Στήν διήγηση τοῦ Γελασίου Κυζίκου γιά τήν Α’ Οἰκουμενική Σύνοδο διαβάζουμε: «ΜΟΝΟΣ ὁ μονογενής τοῦ Θεοῦ Υἱός τό ΑΚΡΙΒΕΣ ΟΙΔΕ (=τό βάθος τοῦ Μυστηρίου) τῆς Ἑαυτοῦ δι’ ἡμᾶς ἐνανθρωπήσεως» (P.G. 85, 1301c).

          Γιατί ἦρθε στή γῆ; Ἦλθε, ἐπειδή, γιά νά ξυπνήσει ἀπό τόν ὕπνο του ὁ χοϊκός ἄνθρωπος, χρειάζεται κάποιος ὅμοιος του ΧΟЇΚΟΣ ἅγιος νά τό κάμει, νά τόν σκουντήσει καί νά τόν τραβήξει! Γιατί διαφορετικά τίς καλές σκέψεις ἀλλαγῆς εὔκολα τίς θεωρεῖ «ὄναρ», «ὄνειρο», «νοσηρούς συναισθηματισμούς».

          Ἔτσι εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Τοῦ χρειάζεται νά βρεθῆ ὄχι κάτι, ἀλλά Κάποιος

Γ’

Ο ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΑΓΗΣ

          1. Μεγάλο πρᾶγμα ἡ καταλλαγή. Μεγάλο καί ὁ τρόπος, ἡ μεθόδευση, τό σύστημα πού θά ἀκολουθήσωμε γιά νά τήν κάμωμε ἀπό «καλή σκέψη» ζωντανή πραγματικότητα, σωτηρία ψυχῶν, σωτηρία κόσμου.

          Εἶναι αὐτονόητο ὅτι ἀπαιτεῖ σοβαρότητα. Σοβαρότητα σκέψης καί ἐνεργειῶν. Σοβαρότητα κατά Θεόν. «Ἀκριβεύεσθαι ὀφείλομεν» μᾶς προφωνεῖ ὁ Μέγας Βασίλειος (P.G. 31, 1284A).

          Ἐμεῖς, τί κάνομε;

          Μερικοί παίζουν! Ἤ, μερικοί παθιάζονται!

          Συμφορά καί βεβήλωση, νά παίζει κανείς σέ τέτοιο θέμα!...

          Συμφορά καί τό πάθιασμα! Κάνει τόν πνευματικό πατέρα βασιλικώτερο τοῦ βασιλέως Χριστοῦ! Καί δουλεύει ὄχι γιά τήν σωτηρία τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἀλλά γιά τήν ἀξιοπρέπεια τοῦ νομοθέτη!...

          Ἕνας πνευματικός, ἐκδικώντας τήν ἱερότητα τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ ἐφάρμοζε τήν μέθοδο πρόσθεσης καί πολλαπλα­σιασμοῦ.

          Ὁ ἐξομολογούμενος ἐπόρνευσε; Πόσες φορές; 5 ἐπί τρία χρόνια = (5Χ3) 15 χρόνια ἐπιτίμιο + 5 γιά κάτι ἄλλες ἁμαρτίες =20 χρόνια!...

          Ἤθελε νά παραστήσει τόν «κάτι», ἤ «κάποιον»;

          Εἶχε «παθιασθῆ» κατά τῆς ἁμαρτίας!

          Ὅμως ἔπρεπε νά εἶχε παθιασθῆ ὑπέρ τῆς καταλλαγῆς καί τῆς σωτηρίας!

          «Μετά ἁμαρτωλῶν καί τελωνῶν ἐσθίει ὁ διδάσκαλος ὑμῶν», ἔλεγαν οἱ τότε παθιασμένοι κατά τῆς ἁμαρτίας ἁμαρτωλοί φαρισαῖοι!

          Ἀπάντησε ὁ Παθιασμένος γιά τήν καταλλαγή καί σωτηρία τοῦ κόσμου:

          -Στόχος μου ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου! «Οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ ἀλλ’ οἱ κακῶς ἔχοντες».

          2. Τί εἶναι τό ζητούμενο; «Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἦλθε ζητῆσαι καί σῶσαι τό ἀπολωλός».

          Τό ἔργο τοῦ διακόνου τῆς καταλλαγῆς δέν εἶναι ἡ ἀποκατάσταση τοῦ κύρους καί τῆς ἱερότητας τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἡ ἐπιστροφή, καί ἡ ἐπενένταξη τοῦ ἀπολωλότος στήν αὐλή τοῦ Χριστοῦ.

          Πῶς θά τό ἐπιδιώξει; Πῶς θά προσπαθήσει νά τό ἐπιτύχει;

          Μιμούμενος τήν ὁδηγητική γιά μᾶς τακτική τοῦ Χριστοῦ.

          Ποιά εἶναι;

          Ὁ Κύριος, γιά νά βοηθήσει τόν κάθε ἄνθρωπο στήν πορεία ἐπιστροφῆς, τόν ἀναζητεῖ χωριστά, τοῦ μιλάει στά μέτρα του, τοῦ φέρεται, ὅπως ἀπαιτεῖ ἡ ἰδιοσυγκρασία του καί ἡ ψυχοσύνθεσή του:

          Ἀλλιῶς στόν Πέτρο. Ἀλλιῶς στόν Ἰωάννη. Ἀλλιῶς στόν Ματθαῖο. Ἀλλιῶς στόν Ζακχαῖο! Ἀλλιῶς στήν Σαμαρείτιδα. Ἀλλιῶς στήν ἁμαρτωλή γυναίκα, πού Τοῦ ἄλειψε τά πόδια μέ μῦρο! Ἀλλιῶς στόν Πιλᾶτο!      Ἀλλιῶς στόν Σίμωνα τόν Φαρισαῖο.

          Ἀλλά σέ ὅλους μέ ἕνα στόχο: Νά τούς φέρει κοντά Του. Νά τούς ὁδηγήσει στήν ἐπίγνωση. Νά τούς κρατήσει κοντά Του.

          3. Ὑπάρχει ὅμως μία διαφορά. Ὁ Χριστός ἤξερε τί εἶχε καί τί ἔχει ὁ κάθε ἄνθρωπος μέσα του. Ἐμεῖς, πρέπει νά ψά­ξουμε νά τό βροῦμε. Γιατί ἀπό ἐκεῖ πρέπει νά ξεκινήσουμε. Λόγια, ἐνέργειες, συμβουλές, ἐπιτίμια, ἀκόμη καί ἡ ἔκφρασή μας, πρέπει νά εὑρίσκωνται σέ ἀντιστοιχία μέ τήν πραγμα­τι­κότητα, μέ τήν ψυχική κατάσταση τοῦ ἐξομολο­γουμένου.

          Εἶναι ἔργο δύσκολο;

          Ὄχι! Λίγη ἀγάπη θέλει!

          Μέτρο τῶν ἐξομολογουμένων -λέγει ἕνας ἅγιος- δέν εἶναι οἱ ἁμαρτίες του, ἀλλά ἡ προαίρεσή του.

          Ὄχι βέβαια γιά νά συμμορφωθοῦμε μέ τήν προαίρεσή του, ἀλλά γιά νά τήν κατευθύνωμε πρός τά ἄνω: νά ἀναζητήσει καί νά βρῆ τόν Χριστό.

          Μέτρο καί κριτήριο τῶν ἐνεργειῶν τοῦ πνευματικοῦ, δέν μπορεῖ, δέν ἐπιτρέπεται νά εἶναι

          ἡ κοινωνική στήριξη,

          ἡ ψυχολογική στήριξη,

ἡ ὅποια βοήθεια γιά λύση καί ἀντιμετώπιση προβλημά­των τοῦ ἐξομολογουμένου.

          Μέτρο καί κριτήριο πρέπει νά εἶναι τό πῶς θά τόν βοηθήσει νά ἀποκτήσει σωστή προαίρεση, σωστή τοποθέτηση, σωστή πίστη, σωστή ἔνταξη στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

          Ἄς ἀκούσωμε τί μᾶς λέγει ἕνας ἅγιος πατέρας: «Οὐ φύσεως λόγον ἔχει ἡ τοῦ Θεοῦ Λόγου σάρκωσις ἀλλά οἰκονομίας». Ἡ σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου, δέν ἔγινε γιά νά μᾶς δείξει μιά νέα φυσική τάξη καί κατάσταση! Τί δουλειά ἔχει ὁ Θεός σέ ἕνα ἀνθρώπινο σῶμα;

Τί εἶναι τότε; Τί λόγο ἔχει;

          Οἰκονομία εἶναι! Συγκατάβαση εἶναι! Ἔγινε γιά ἕνα συγκε­κρι­μένο, γιά τόν Θεό πολύ σοβαρό, λόγο: Γιατί θέλησε νά φτιάξει τό νοικοκυριό Του· νά σώσει τό σπίτι Του.

          Οἰκονομία εἶναι: Ἀγώνας γιά τό σπίτι Του.

          Τί οἰκονομία; Ὑπέρ λόγον! Δηλαδή, ἔξω ἀπό κάθε ἀνθρώπινη λογική! Ἦρθε γιά μᾶς. Καί ἐμεῖς Τόν ἐξευτελίσαμε μέ τόν χειρότερο τρόπο. Τόν ποδοπατήσαμε. Καί Τόν ποδοπατοῦμε! Καί μέ τά δικά Του μέτρα, καί μέ τά δικά μας. Τόν ἐξευτελίσαμε σέ πολλαπλάσιο βαθμό ἀπό ὅ,τι μέ τήν ἄρνηση καί μέ τήν ἀποστασία μας. Σωματικά. Καί ἠθικά.

          Καί «ἡμεῖς ἐλογισάμεθα Αὐτόν εἶναι ἐν πόνῳ καί πληγῇ ὑπό Θεοῦ. Αὐτός δέ ἐτραυματίσθη διά τάς ἁμαρτίας ἡμῶν καί μεμαλάκισται διά τάς ἀνομίας ἡμῶν. Παιδεία εἰρήνης ἡμῶν ἐπ’ Αὐτόν· τῷ μώλωπι Αὐτοῦ ἡμεῖς ΙΑΘΗΜΕΝ» (Ἡσ. 53,4-5).

          Μέτρο καί κριτήριο εἶναι ὅτι «ἔγινε ὑπέρ ἡμῶν ΑΜΑΡ­ΤΙΑ»!

          Γιατί ἔγινε ἄνθρωπος;

          Προσπαθοῦμε νά τό φανταζόμαστε καί νά τό βάζομε βαθειά στήν καρδιά μας. Καί νά τό κάνομε κινητήρια δύναμη τῆς διακονίας μας!...

          Διακονία καταλλαγῆς.

          «Τῷ μώλωπι Αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν».

          «Ὁμολογοῦμεν τήν χάριν. Κηρύσσομεν τόν ἔλεον. Οὐ κρύ­πτομεν τάς εὐεργεσίας».

Δ’

ΕΥΑΙΣΘΗΤΑ ΣΗΜΕΙΑ

          1. Στήν προθυμία καί ἐπιθυμία μας νά διακονήσωμε χριστοτερπῶς τήν καταλλαγή, ἔχομε χρέος νά προσέχωμε καί μερικά εὐαίσθητα σημεῖα.

          Ἄν δέν τά προσέξωμε, ἄν δέν τούς δίνωμε σημασία, κινδυνεύομε νά ἀποδείξωμε, ἤ μᾶλλον νά ἀφήσωμε νά καταντήσει ἡ καταλλαγή πού ἐπαγγελλόμαστε καί διακονοῦμε «λόγος κενός», κούφια λόγια, ἀέρας φρέσκος, χωρίς οὐσία, χωρίς καρπό, χωρίς ἀποτέλεσμα.

          Αὐτά, τά εὐαίσθητα σημεῖα, συνοψίζονται στό ὅτι ὅλα στήν πίστη μας, ὁ Χριστός, ἡ Ἑκκλησία, τό Βάπτισμα, ἡ Θεία Κοινωνία, ὁ ἄνθρωπος, ἡ θρησκευτική ζωή, ἡ λατρεία, ἡ καταλλαγή, ΟΛΑ, ἔχουν (καί ἐμεῖς ἔχομε) ἔσω πλευρά καί ἔξω πλευρά· σημεῖα ὁρατά καί σημεῖα ἀόρατα, αἰσθητά καί ὑπεραισθητά, στοιχεῖα σωματικά καί ψηλαφητά καί σημεῖα καθαρά πνευματικά.

          Τό ἕνα, ἡ μία πλευρά, δέν ἀρκεῖ. Καί ὅταν μένωμε στό ἕνα, ἀργά ἤ γρήγορα ἡ πνευματική ζωή, ἡ οὐσία τῆς πίστης καί τῆς θρησκευτικῆς ζωῆς, θά διαλυθῆ, θά ἐξανεμισθῆ, θά καταντήσει στό μηδέν.

          Ὁ μέγιστος τῶν Ὀρθοδόξων Διδασκάλων τοῦ 20ου αἰώνα ὁ ἀοίδιμος π. Γεώργιος Φλωρόφσκι γράφει: «Τό ἀληθινό θέμα ὁλόκληρης τῆς ἁγίας Γραφῆς εἶναι ὁ Χριστός καί ἡ Ἐκκλησία. Ὄχι τά ἔθνη. Ὄχι οἱ κοινωνίες. Ὄχι ὁ οὐρανός. Ὄχι ἡ γῆ. Ὄχι ἡ πορεία τους καί ἡ ἱστορία τους! Ὁ Χριστός καί ἡ Ἐκκλησία!»

          Ἡ Ἐκκλησία λέγεται «καθολική» καί γιατί ὑποτάσσει ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο (σῶμα καί ψυχή) στήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ· γιατί ἁγιάζει ὁλόκληρο τόν ἄνθρωπο. Καί Ψυχή καί Σῶμα.

          Καί ὅλα αὐτά τά βιώνουμε στήν Ἐκκλησία. Δηλαδή στήν λατρεία της. Στήν λατρεία, στήν Λειτουργία, βιώνουμε τήν ἑνότητα τῆς πίστης, τήν ἑνότητα τοῦ πνεύματος. Καί στήν λατρεία βιώνουμε τήν ἑνότητα τῆς ὕπαρξής μας καί τήν ἑνότητα τῆς ἀγάπης μεταξύ μας.

          Στήν λατρεία βιώνουμε τί ἀξία ἔχει ἡ ἐλάχιστη κίνηση γιά συμμετοχή, καί τό πιό ἁπλό συναίσθημα, σάν ἔκφραση ἐπιθυμίας σχέσης-ἕνωσης μέ τό Θεό.

          Ἐξω ἀπό τήν Ἐκκλησία ὅλα εἶναι ἀερώδη ἤ μᾶλλον ἀέρας κοπανιστός.

          Χρέος μας λοιπόν πρῶτο, πρῶτο εὐαίσθητο σημεῖο: ἡ ἕνωση τοῦ κάθε ἀνθρώπου μέ τόν Χριστό, στήν Ἐκκλησία· στήν Λατρεία!...

          Ἄς ἰδοῦμε καί μερικά ἄλλα εὐαίσθητα σημεῖα.

         Συμπέρασμα: Μή προσπαθεῖτε νά γίνετε ρυθμιστές Σεῖς, παίρνοντας τήν θέση τοῦ εὐσεβεστέρου! Λάθος!... Προκαλεῖ τεράστια ζημία!...

Διαβάζομε στό «Σύνταγμα» τῶν Ἱερῶν Κανόνων:

«Οἱ τῆς πίστεως ἀλλοτριωμένοι», εἶναι ποτέ δυνατόν νά ἔχουν αἴσθηση χρέους γιά τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ; «Πίστεως μή προηγησαμένης», ὅταν δέν ὑπάρχει πίστη, μέ ποία λογική σύ μιλᾶς στόν ἄνθρωπο αὐτό γιά ἱερούς κανόνες καί τήρηση τους; Εἶναι σάν νά λές,

σέ πεθαμένο, νά φάει!

σέ στραβό, νά ἰδεῖ ὀμορφιές!

σέ τρελλό νά λογικευθῆ!

Οἱ ἅγιοι καί θεῖοι Πατέρες λένε:

Ἐκείνους, πού ποτέ δέν γεύτηκαν τήν γλύκα τῆς πίστης, καί φυσικά τά ἔκαμαν ὅλα ἴσιωμα (ὤ τῆς ζημίας! Γιά ποιούς μιλάει; Γιά τά νεαρά παιδιά τῆς ἐποχῆς μας; Μήπως, ἴσως, γιά ὅλους μας;) οἱ πνευματικοί πατέρες πρέπει νά τούς βλέπουν καί νά τούς ἀντιμετωπίζουν «σπλάγχνοις ἀφάτων οἰκτιρμῶν», ὄχι ἁπλᾶ ὅμως ἀπό ἀνθρώπινη συμπάθεια, ἀλλά γιά ἕνα στόχο κατά Χριστόν: «μέχρις ἄν μορφωθῆ ἐν αὐτοῖς ὁ Χριστός»· μέχρι πού νά καταλάβουν, μέχρι πού νά τό πιστεύσουν ὅτι Σωτήρας εἶναι ὁ Χριστός.

Πρίν γίνει αὐτό, γιά ποιά ἐπιτίμια σκέπτεσαι; Τί τά θέλεις; Σέ ποιόν; Σέ ποιόν θά τά ἀνακοινώσεις; Σέ νεκρό καί κουφό;

Ἡ ἔλλειψη πίστης εἶναι ἡ χειρότερη ἁμαρτία, ἡ ἀθλιώτερη κατάσταση. Ὅσο καί ἄν ὁ ἄπιστος μᾶς βρίζει, ἐμᾶς καί τόν Χριστό, δέν πρέπει νά μᾶς προκαλεῖ ἀγανάκτηση. Σέ σπλάγχνα οἰκτιρμῶν ἄφατα πρέπει νά μᾶς διεγείρει! Αὐτός εἶναι ὁ περιπεσών εἰς τούς ληστάς καί τετραυματισμένος καί ἡμιθανής κείμενος, ἀφοῦ ἔχει καταντήσει σέ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ ΕΛΛΕΙΨΗ κάθε πνευματικοῦ στηρίγματος!...

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

          Συμπέρασμα

          Ἡ διακονία τῆς καταλλαγῆς εἶναι ἡ διακονία τοῦ Χριστοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ κόσμου.

          Στήν διακονία τῆς καταλλαγῆς, ἐντασσόμαστε ὅταν Τόν μιμούμαστε. Ὅταν γινόμαστε καί ἐμεῖς καλοί Σαμαρεῖτες, καί σκύβομε ἐπάνω στόν τετραυματισμένο καί ἡμιθανῆ. Ὅταν δέν φοβόμαστε καί δέν διστάζομε νά προσδαπανήσομε, ὅ,τι χρειάζεται γιά τήν θεραπεία τοῦ περιπεσόντος στούς ληστές.

          Ἔχεις διάθεση; Προχώρα!...

          Δέν ἔχεις τέτοια διάθεση, διάθεση θυσίας; Στάσου!

          Δέν ἔχει πέραση τό σύστημα: «ἅρπα κόλλα»! Προχειρότη­τες δέν χωρᾶνε.          Δέν παίζουμε ἐκεῖ ὅπου ὁ Χριστός ἔχυσε τό αἷμα Του.

          Λέγει ὁ «ἀγριοκαλόγερος» τῆς ἐρήμου ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης:

          «Μή γίνου ἀκριβοδίκαιος. Ὑπέρβαινε ἀγαθότητι». Δεῖχνε λίγη καλωσύνη. (P.G. 78, 984 A).

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος λέγει:

«Συνήθως οἱ ἁμαρτωλοί φορτώνουν τίς εὐθύνες τους καί τίς ἐνοχές τους σέ ἐκείνους πού τούς ἐπιπλήττουν!

»Τό νά καταλάβει, τό νά παραδεχθεῖ κανείς τήν ἁμαρτία του, (καί ἄς μή μιλᾶμε γιά τό χρέος νά κλάψει γι᾿ αὐτήν), εἶναι μεγάλο πρᾶγμα! Καί μόνο αὐτό δείχνει, ὅτι ἔγινε μέσα του μιά νίκη ἐναντίον τῶν παθῶν».

Καί ἀκριβῶς γι᾿ αὐτό, λέγει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος:

«Ἐκεῖνος πού ἀξιώθηκε νά ἰδεῖ τίς ἁμαρτίες του, εἶναι πιό καλότυχος καί πιό μακάριος ἀπό ἐκεῖνον πού ἀξιώθηκε νά ἰδεῖ ἄγγελο!»

Γιατί σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Κυπριανό:

«Ἡ πρώτη βαθμίδα γιά τήν εὐτυχία, εἶναι νά μήν κάνεις ἁμαρτίες. Ἡ δεύτερη, εἶναι νά τίς συναισθάνεσαι τίς ἁμαρτίες σου». Ὁ κίνδυνος νά πέσεις, ἤ σέ κατάσταση ἀδιαφορίας γιά τίς ἁμαρτίες πού ἔχεις κάμει, ἤ ἀκόμη χειρότερα, σέ κατάσταση αὐτοδικαίωσης, καί νά σοῦ φταῖνε ἐκεῖνοι ποῦ σοῦ τίς ὑπενθυμίζουν, πρέπει νά παραμερισθῆ ἀπό τήν ζωή σου, μέ τήν προσευχή, μέ τόν πόλεμο κατά τῶν παθῶν, καί μέ τήν συχνή ἐξομολόγηση καί θεία Κοινωνία.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ ΑΜΑΡΤΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Τό μυστήριο τῆς μετάνοιας μᾶς κάνει νά κλαῖμε γιά τίς ἁμαρτίες μας.

1. Ἄν ὁ ἄνθρωπος στήν ἐξομολόγησή του δέν αἰσθάνεται συντριβή, μπορεῖ νά συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες του;

Μπορεῖ! Συγχωροῦνται. Ὁπωσδήποτε συγχωροῦνται.

Ὅμως. Τό νά λέγω «εἶμαι ἁμαρτωλός», τό νά συμφωνῶ ὅτι ἡ ἁμαρτία εἶναι «ἁμαρτία», καί τό νά παραδέχομαι ὅτι «ἁμάρτησα», ἔστω καί σέ κάτι, δέν σημαίνει ὅτι ἀξιώθηκα νά βλέπω τίς ἁμαρτίες μου· οὔτε μέ τόν τρόπο, πού μᾶς λέγει ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σῦρος· οὔτε μέ τόν τρόπο, πού τίς ἔβλεπε ὁ ὅσιος Νεῖλος Σόρσκι!

Ἡ ὁμολογία τῆς ἁμαρτίας εἶναι ἡ ἀρχή. Ἡ συντριβή εἶναι τό τέλος. Ἡ ἀπόσταση ἀνάμεσα στά δύο εἶναι μεγάλη.

2. Ὁ νοῦς μας τό καταλαβαίνει εὔκολα, ὅτι αὐτό πού ἐκάμαμε ἦταν ἀνοησία. Καί ἡ συνείδηση τό ξεκαθαρίζει, ὅτι εἶμαι ἁμαρτωλός. Λέγοντάς το, δέν κοροϊδεύομε κανέναν· γιατί πράγματι αὐτό πού ἐκάμαμε τό θεωροῦμε ἁμαρτία.

Ὅμως ἡ συνείδησή μας δέν μᾶς «βασανίζει». Ἡ καρδιά μας δέν αἰσθάνεται γι᾿ αὐτό πού ἐκάμαμε, οὔτε συντριβή, οὔτε ἐντροπή. Ποῖος μπορεῖ νά μᾶς «πάρει» αὐτή τήν ἁμαρτία, πού τήν ἐκάμαμε, ἀλλά δέν τήν συναισθανόμαστε;

Κανένας ἄλλος. Μόνο ἡ Ἐκκλησία. Μόνο ἕνας ἱερέας, στόν ὁποῖο ἐδόθη αὐτή ἡ ἐξουσιοδότηση.

Οἱ ἐχθροί τῆς Ὀρθοδοξίας λένε: Ἄν ὁ ἄνθρωπος αἰσθανθῆ συντριβή γιά τίς ἁμαρτίες του, δέν μπορεῖ ὁ Κύριος νά τόν συγχωρήσει καί χωρίς μεσολάβηση, ἱερέα; Τί μᾶς χρειάζεται ἡ ἐξομολόγηση;

Σωστά! Ὁ Κύριος εἶναι Ἐκεῖνος πού συγχωρεῖ τούς μετανοοῦντες. Ποιός ἄνθρωπος ὅμως θά τολμήσει ποτέ νά εἰπεῖ, ὅτι ἡ μετάνοιά του εἶναι σωστή καί πλήρης; Ποιός θά τολμήσει νά εἰπεῖ ὅτι ἀξιώθηκε καί εἶδε τίς ἁμαρτίες του καί ὅτι ἔγινε πιό μακάριος ἀπό ἐκεῖνον πού εἶδε ἀγγέλους;

3. Ἀλλά ἄν αὐτό δέν τολμάει νά τό εἰπεῖ, πῶς θά τολμήσει νά εἰπεῖ, ὅτι ἐπῆρε συγχώρηση, χωρίς τήν μεσολάβηση τῆς Ἐκκλησίας;

Καί αὐτό γίνεται, γιά νά μή μᾶς κόβουν οἱ ἁμαρτίες μας τόν δρόμο πρός τήν σωτηρία. Μέ τήν ἐξουσία πού τοῦ ἐδόθη, ὁ ἱερέας «αἴρει», δηλ. ἐξαφανίζει τήν ἁμαρτία μας· μᾶς ἐπιτρέπει νά προσέλθωμε στό Ἅγιο Ποτήριο· καί μᾶς καταλλάσσει δηλαδή, μᾶς συνάπτει καί μᾶς ἑνώνει μέ τήν ἁγία Ἐκκλησία.

4. Ἦλθες στό ἰατρεῖο! Δέν κάνει νά φύγεις ἀνίατος!

Ἡ Ἐκκλησία περιμένει. Ἀλλά καί προτρέπει τόν ἁμαρτωλό, νά σπεύσει νά πληρώσει τά χρέη του, γιατί αὐτή ἡ πληρωμή αὐξάνει τήν μετάνοια. Δέν στερεῖ ἐκείνους πού ἔχουν ἀδύναμη μετάνοια ἀπό τήν χάρη καί ἀπό τήν δύναμη τῆς Θείας Κοινωνίας, πού ξεριζώνει τά ἀγκάθια καί ζιζάνια τῶν ἁμαρτιῶν μας. Καί παίρνει ἐπάνω Της ἐνώπιον Κυρίου, τήν εὐθύνη γιά τήν μελλοντική μας ἀνάπτυξη καί ὡρίμανση.